1-мавзу: “глобал иқтисодий ривожланиш” фанининг предмети ва услубиёти ҳамда вазифалари

Beshinchi bosqich (90-yillarning boshlaridan boshlab) - jahon iqtisodiyotining hozirgi rivojlanish davri. SSSR boshchiligidagi sotsialistik tizimning parchalanishi va natijada Markaziy va SHarqiy evropadagi sobiq sotsialistik blok davlatlari va qolgan koloniyalarning bozor iqtisodiyotiga o‘tishi hamda bu mamlakatlar bozorlarining ko‘payib borishi, ushbu dawning asosiy xususiyatidir. Globallashuv sharoitida jahon iqtisodiyotining hozirgi rivojlanish darajasi bir qator xususiyatlar bilan tavsiflanadi:

• 
  tashqi iqtisodiy aloqalarni erkinlashtirilishi;
  
• 
  kapital va ishlab chiqarishni transmilliylashuvi;
  
• 
  Mintaqaviy iqtisodiy integratsiya;
  
• 
  iqtisodiy hayotni baynalmilallashuvi;
  
• 
  iqtisodiy hayot qoidalarini uyg‘unlashuvi, jahon iqtisodiy aloqalarini davlatlararo tartibga solish tizimini yaratilishi.
  

Jahon bankining statistik ma’lumotlariga ko‘ra, bugungi kunda dunyoda 200 dan ortiq turli hududlar va mamlakatlar mavjud. SHu munosabat bilan, xususan, iqtisodiy sohada, ko‘plab mamlakatlarning milliy suvereniteti va globallashuv o‘rtasida, jahon tendentsiyasi sifatida keskin ziddiyatlar bartaraf etildi. Jahon iqtisodiyotining globallashuvi sharoitida milliy darajadagi iqtisodiyotni makroiqtisodiy tartibga solishning an’anaviy vositalaridan foydalanish samaradorligi sezilarli darajada kamaydi, masalan, eksport subsidiyalari va import to‘siqlari, Markaziy bank va milliy valyuta kurslarining paritetlari.
10.3.Iqtisodiy globallashuvning fundamental omillari.

1. 
   Globallashuvga dunyo taraqqiyotining ob’ektiv omillari, xalqaro mehnat taqsimotining chuqurlashishi, transport va kommunikatsiya sohasidagi ilmiy- texnik taraqqiyot, mamlakatlar o‘rtasidagi iqtisodiy masofa deb atalmish omillar sabab bo‘ladi.
   

Bugungi kunda yuqori samarali telekommunikatsiya tizimlari foydalanuvchilarga qaerda bo‘lishidan qat’i nazar ma’lumotni aniq vaqt rejimida olish imkonini beradi, bu qarorlarni tez va oson qabul qilish, xalqaro kapital qo‘yilmalarni boshqarish, marketing va ishlab chiqarish sohasida hamkorlik qilish imkonini kengaytiradi. Globallashuv va axborot integratsiyasining hozirgi darajasi bilan chet eldan ishbilarmonlik tajribasi va texnologiyalarni o‘tkazish jarayonlari sezilarli darajada o‘sib bormoqda. Ilgari ichki xususiyatlar tufayli mahalliylikni saqlab qolgan xalqaro aloqalar jarayonlarining globallashuvi uchun sharoitlar yaratilmoqda. SHunday qilib, birinchi darajali oliy ma’lumotni endi dunyoning etakchi ta’lim muassasalaridan uzoq masofada olish mumkin.

2.