1-mavzu: “Ilmiy tadqiqot metodologiyasi fanining maqsadi va vazifalari ilmiy blimlarning metodologik asoslari Reja


Porox-qurol. Poroxning ixtiro qilinishi va Yevropada tarqalishi insoniyat


Download 1.68 Mb.
Pdf ko'rish
bet107/122
Sana14.10.2023
Hajmi1.68 Mb.
#1702730
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   122
Bog'liq
ИЛМИЙ ТАҚИҚОТ МЕТОДОЛОГИЯСИ маъруза матни (2)

Porox-qurol. Poroxning ixtiro qilinishi va Yevropada tarqalishi insoniyat 
tarixidagi burilish bo‘ldi. Biroq u Yevropada paydo bo‘lguniga qadar Xitoyda ko‘p 
asrlik tarixga ega bo‘lgan. Poroxning muhim tarkibiy qismi selitradir. Xitoylik ba’zi 
ktoblarida tabiiy holda qor parchalari shaklida yer qatlamida joylashgan olov yoqar 
ekanlar, xitoyliklar selitra va ko‘mir qorishmasi yonishi natijasida paydo bo‘lgan 
gulxanni kuzatganlar. Selitraning xossalarini birinchi bo‘lib xitoylik tabib Tao 
Xuisin tavsiflagan. Shu davrdan boshlab u ba’zi dorilaming tarkibiy qismi sifatida 
ishlatilgan. VII asrda xitoy alximiklardan bin Sui’ Si Myao simob va selitra 
aralashmasiga taxta kukunini qorishtirgan. Bu qorishma qizdirilganda birdan katta 
gulxan alangasi paydo bo‘lgan. Shu darvdan boshlab Sui’ Si Myao poroxning 
birinchi namunasi muallifi sifatida e’tirof etilgan. Keyinchalik poroxning tarkibi 
ko‘mir selitra va kaliyli selitra aralashmasidan iborat bo‘lgan va xitoyliklar undan 
harbiy maqsadlarda foydalana boshlaganlar. 
Telegraf, telefon, internet, radio va boshqa zamonaviy kommunikatsiya 
vositalari. XIX asrgacha mamlakatlararo axborot va ma’lumotlami yetkazish 
vositasi sifatida dastlab kabutarlar, choparlar va poroxod pochtasi amal qilgan. 
Qo‘shni mamlakatlardagi voqealar haqidagi ma’lumot ikki hafta va hatto bir oy 
davomida uetkazilgan.Telegraf yo‘nalishining juda tez muddatda dunyoda tarqalishi 
ma’Iumotning elektr simlar orqali soat va hattoki daqiqalarda bilish imkonini berdi. 
Shu bois telegraf insoniyat sivilizisiyasida masofani qisqartirishga yo‘nalgan noyob 
ixtirodir. Biroq insoniyat bu bilan kifoyalanmagan.l837-yilda amerikalik fizik Peydj 
ovoz yoki kuyni uzoq masofaga etkazish bo‘yicha izlanish olib bergan va telefonni 
ixtiro qilgan uning yanada takomillashgan variant! mobil telefonlardir. 
Avtomobilning ixtiro qilinishi yangi industriyaning shakl- lanishiga 

Download 1.68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   122




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling