1-мавзу. Корхоналарнинг ташкилий-ҳуқуқий шакллари (2 соат)

Давлатнинг нарх сиёсати – бозор иқтисодиётига ўтиш шароитида нархларни эркинлаштириш ва миллий бозор нархларини жаҳон бозори нархларига яқинлаштиришга қаратилади.
Нархларни эркинлаштиришдан қуйдаги мақсадлар кўзланади:

• 
  хом ашё билан маҳсулот айрим турлари нархлари ўртасидаги номутаносибликни юмшатиш;
  
• 
  нарх билан аҳоли даромадлари ва корхоналар фойдаси ўртасидаги мутаносибликка эришиш;
  
• 
  инвестицион товарлар, истеъмол товарлари ва хизматлар нархларининг оқилона нисбатини таъминлаш;
  
• 
  ишлаб чиқариш воситалари, халқ истеъмол товарлари, бажарилган ишлар ва хизматларнинг эркин нархлари ҳамда тарифларига ўтиш;
  
• 
  миллий бозор нархларини жаҳон бозори нархларига яқинлаштириш.
  

Нархларни эркинлаштириш-иқтисодий ислоҳотларнинг энг асосий йўналиш-ларидан бири бўлиб, ислоҳотларнинг ижтимоий-иқтисодий оқибатлари кўп жиҳатдан шу муаммонинг ҳал этилишига боғлиқ бўлади. Нархларни эркинлаштириш хом ашё билан маҳсулот айрим турларининг нархлари, нарх билан аҳоли ва корхоналар даромадлари ўртасида мутаносибликка эришишга қандай ёндашилиши билан фарқланади. Шу ёндашувларга асосланиб, нархлар қуйидаги йўллар билан эркинлаштирилади:
а) нархларни бирданига ёки «эсанкиратадиган» тарзда қўйиб юбориш;
б) нархлар ўсишини сунъий равишда тўхтатиб қўйиш; в) нархни давлат томонидан бошқариш ва назорат қилишни маълум даражада сақлаб қолиш.


Калитли сўзлар
Нарх, нарх сиёсати, монопол нархлар, бозор нархи, талаб, таклиф, нарх сиёсати, улгуржи нархлар, чакана нархлар.
Ўз-ўзини назорат қилиш учун саволлар

1. 
   Нархнинг иқтисодий мазмунини унинг вазифалари орқали тушунтириб беринг.
   
2. 
   Нарх асосий турларининг қисқача тавсифини беринг.
   
3. 
   Нархнинг ташкил топиши борасида қандай назариялар мавжуд?
   
4. 
   Уларнинг афзаллик ва камчилик томонларини кўрсатиб беринг.
   
5. 
   Нарх сиёсати нима?
   
6. 
   Ўзбекистонда нарх сиёсати амалга оширилишининг қандай хусусиятлари мавжуд?