1-мавзу. Мантиқнинг предмети ва аҳамияти. Асосий тафаккур қонунлари


Download 63.95 Kb.
bet11/17
Sana18.06.2023
Hajmi63.95 Kb.
#1585840
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   17
Bog'liq
мантикий фикрлаш мавзуси

Субъект ва предикат, боғловчи

  • Предмет ва унинг белгиси ўртасидаги боғлиқлик тўғрисидаги ҳукм 2 тушунча - ҳукм терминлари субъект S (лот. Subjektum) ва предикат P (лот. Рredicatum)дан ташкил топади.
  • Субъект - фикримиз қаратилган предметни, предикат эса фикримиз қаратилган предметнинг белгисини акс эттиради. S ва Pдан ташқари ҳукм таркибига икки терминни бирлаштириб турувчи боғловчи ҳам киради, предметга белгининг тегишли ёки тегишли эмаслигини акс эттиради.

Оддий ҳукмнинг мантиқий структураси

  • баъзи” мавжудлик квантори,
  • “ҳамма” умумийлик квантор
  • Субъект S (мантиқий эга)
  • Боғловчи
  • (“дир”,
  • “ – “)
  • Предикат Р (мантиқий кесим)
  • Ҳ У К М

Мантиқий урғу

  • Субъект ва предикат аниқ ифода қилиниш шаклларига эга бўлмай, мантиқий урғу орқали аниқланади.
  • Масалан, “Ҳакимов - олий юридик маълумотга эга” деган гап мантиқий урғу ёрдамида уч хил ҳукмни ифода қилиши мумкин:
  • 1. Олий юридик маълумотга эга бўлган шахс(S) Ҳакимов дир (P).
  • 2. Ҳакимов эга бўлган олий маълумот(S) юридик маълумотдир (P).
  • 3. Ҳакимов эга бўлган юридик маълумот(S) олий маълумотдир (P).

Ҳукмларнинг турлари

  • Ҳукмлар оддий ва мураккаб ҳукмларга бўлинади.
  • Икки тушунча ўртасидаги боғланишни акс эттирган ҳукм оддий ҳукм деб аталади.
  • Бир нечта оддий ҳукмдан ташкил топган ҳукм мураккаб ҳукм деб аталади..

Предикатнинг мазмунига кўра Оддий ҳукмлар атрибутив, муносабат ва мавжудлик ҳукмларига бўлинади

  • Атрибутив (лот. сўз attributio - белги, хусусият) ҳукм деб предметнинг белгиси тўғрисидаги ҳукмга айтилади.
  • Муносабат ҳукми предметлар ўртасидаги муносабатларни акс эттиради. Бу муносабатлар тенглик, нотенглик, қариндошлик, макон ва замон, сабаб-оқибат ва бошқа муносабатлар бўлиши мумкин.
  • Мавжудлик ҳукми бирор предметнинг мавжудлигини ифода этади.

Download 63.95 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling