1-Mavzu: Mehnat psixologiyasining tarixi va uning predmeti

II. Ishlab chiqarish jarayoni bilan bog’liq zararlar:
a) tabiiy omillar:
1. Noqulay ob-havo sharoiti; havoning normal harorati, nurlanish issiqligi, havo namligining haddan ko’p yoki kam bo’lishi, harorat nurlanish issiqligi, namgarchilik va havo harakatining ultrabinafsha, rentgen, radiofaol nurlarning haddan tashqari ochiq manbai ;
3. Normal havo bosimi (baland, past, shovqin va titrash).
b) ximiyaviy va fizik - omillar:
1. Ishlab chiqarishda xom-ashyo yoki unga bexosdan qo’shilib qolgan aralashma sifatida, shuningdek, ishlab chiqarilgan o’rtalik yoki oxirgi mahsulotda uchraydigan zaharli moddalar.
2. Ishlab chiqarish changi.
3. Biologik omillar.
a) infeksiya yoki invaziya (mikroblar, kana va shu kabilar)
b) kasal xayvonlar va tishlash, chaqib olish xavflari bo’lgan boshqa jonivorlar.
III. Ish joyida umumiy sanitariya sharoitidagi nuqsonlar bilan bog’liq zararlar.
1. Kubatura yetishmasligi.
2. Isitishdagi nuqsonlar.
3. Yoritishdagi nuqsonlar.
4. Ish binosining tuzilishi va saqlanishidagi nuqsonlar.
5. Ochiq havoda ishlaganda ob-havo sharoitining noqulay ta’siri.
Organizm uchun farksiz bo’lgan tashqi muhitning har qanday elementi muayyan sharoitda markaziy nerv sistemasi, uning reseptorlari orqali organizmga ta’sir etuvchi omil bo’lishi mumkin. Bundan tashqari muhitning neytral elementlarining ana shu sharoiti ta’siri organizm va psixikada chuqur o’zgarishlar yasashi mumkin. Ishlab chiqarish muhitining bunday shartli reflektorli omillar bilan mehnat psixologiya qiziqmasligi mumkin emas. Ishlab chiqarish muhitining muhim omili ish joyining yoritilishidir. Uni o’rnatishga juda katta e’tibor beriladi hamda turli mutaxassislar tomonidan amalga oshiriladi. Yorug’lik texnikasi mavjud yorug’lik manbalari yorug’ligini inson maydoniy xar xil uchastkalarining yoritilishini aniq o’lchaydi.
Fiziologlar va ko’z doktorlari bunday yorug’likda ishlaydiganlarning ko’rish organlari ayrim funksiyalarining vaqtincha yoki davomli xronik o’zgarishlarini aniqlaydilar va yoritishning boshqa turlari bilan qiyoslab yoritishga baho beradilar. Mehnat psixologiyasining ish joyi yoritilishini o’rganishdagi vazifasi mazkur yoritilishida inson faoliyatining nimasi o’zgarishi mumkin, turli xil yoritilishi sharoitida priborlar kursatkichlarini o’qish tezligi va aniqligi qanday o’zgarishini kursatishdan iborat. Ish joyi o’zining inson va maydonlari bilan birgalikda mehnat jarayonida inson bilan o’zaro hamkorlik qiladigan muhim ishlab chiqarish muhitidir. Bunda agar yuqorida tavsif etilgan tashqi muhit omillari mehnatga yordam bersa yoki halol yetkazsa, sensor va mator maydonlari maqsadga erishish vositasi sifatida ma’lum darajada mehnat sifatining psixologik mazmunini belgilaydi. Keyingi yillarda ishlab chiqish muhiti tushunchasi fakat gigiyena jihatdangina emas, balki estetik planda xam ko’rib chiqilmoqda. Gigiyena hal qilinib, endi estetik muammosi asosiy bo’lib qolgan, korxonalar tobora ko’payib bormoqda. Ishlab chiqarish muhiti ishchi psixologiyasiga ta’sirini o’zlashtirilishining tekshirilishi.
1) Sosial ishlab chiqarish muhiti nimadan iborat?
2) Sizga ma’lum hunar texnika bilim yurtiga o’quv va ishlab chiqarish tabiiy muhitga nimalar kirishini sanab bering.
3) Yoritilgan va predmetlar bo’yog’i o’quvchilarga ta’siri haqida misollar keltiring.