1-Mavzu: Metall konstruksiyalarini loyihalash asoslari haqida umumiy tushuncha. Maqsadi va vazifalari. Reja

To‘sinlarning umumiy turg‘unligi
To‘sinlar egilish tekisligida eng katta bikirlikka ega deb hisoblanadi, lekin eguvchi kuchlar ma’lum miqdorga etganda to‘sin ustivor muvozanatini yo‘qota boshlaydi. To‘sinni muvozanat holatidan chiqishiga majbur qiladigan kritik kuchning qiymati to‘sinning yonbosh egilishidagi va buralishidagi bikrliklarga bog‘liq. Loyixaviy jihatdan kritik kuchlanishlar qiymati to‘sinning loyixaviy shakliga, sxemasiga va hisobiy uzunligining tokchalar kengligiga bo‘lgan nisbatiga bog‘liq « ».
To‘sinning umumiy turg‘unligi quyidagi formula bo‘yicha tekshirilishi kerak
(17.34)
bu erda: _b – to‘sinlarni turg‘unligini hisoblashda ishlatiladigan koeffitsient; uni aniqlash tartibi 2.03.05-97 QMQning 8-ilovasida batafsil keltirilgan;
Ikki tavrli kesim to‘sinlari uchun _b -koeffitsientini aniqlash uchun ₁ –koeffitsientini quyidagi formula bo‘yicha hisoblash zarur:
(17.35)
bu ifodadagi  koeffitsientni 2.03.05-97 QMQning 8.1 va 8.2 jadvallardan foydalanib yuk xususiyati va «» parametriga qarab aniqlanadi.
Parametrning miqdori quyidagi formulalar orqali topiladi:
a) prokatli qo‘shtavr uchun
(17.36)
b) alohida elementlardan tayyorlangan to‘sinlar uchun
(17.37)
bunda: l_ef – to‘sinning hisobiy uzunligi;
h – kesim yuzasini balandligi;
I_t – kesimni buralishdagi inersiya momenti;
t_w - devor qalinligi;
b_f va t _f – to‘sinning kamar eni va qalinligi; a=0,5 h ga teng o‘lchov;
To‘sinni umumiy turg‘unligini yo‘qotmaslik shartlari:
a) yuklanishni muntazam ravishda to‘sinning siqilgan kamariga tayanuvchi va u bilan ishonchli bog‘langan (og‘ir, engil va yacheykali beton, tekis va profillangan metall to‘shama, to‘lqinli po‘lat va boshqalarga tayanuvchi) yaxlit qattiq to‘shamadan o‘tkazilganda;
b) to‘sinning hisobiy uzunligi tokchasining eniga bo‘lgan nisbati QMQ 2.03. 05-97 7.2-chi jadvalidagi shartlarga javob bersa.
17.1 jadval

YUklanish tushish joyi	ning prokatli va payvandlangan to‘sinlari mustahkamligini hisoblashni talab etmaydigan eng katta qiymatlari ( da va )
YUqori kamarga	(16.38)
Pastki kamarga	(17.39)
Hisoblash vaqtida yuklanish tushishi darajasidan qat’iy nazar to‘sinning ulanmalari orasidagi maydoni yoki toza egilish vaqtida	(17.40)
Eslatmalar: 1. YUqori pishiqlikdagi boltlardagi kamarli ulanmalarga ega bo‘lgan to‘sinlar uchun 5.1 jadval bo‘yicha olinuvchining qiymatlarini 1.2 koeffitsientga ko‘paytirish kerak. 2. bht<15 nisbatli to‘sinlar uchun 6.1 jadval formulalarida bht= 15 deb qabul qilish kerak.