1-mavzu: Moliyaning mohiyati va vazifalari Reja: Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati. Moliyaning funksiyalari

Ta’rif. Kengaytirilgan takror ishlab chiqarish uchun
sharoitlarni ta’minlash hamda davlatning funksiyalari va
vazifalarini
bajarish
maqsadida
markazlashtirilgan
va
markazlashtirilmagan
pul
mablag’lari
fondlarini
shakllantirish, taqsimlash va foydalanish bilan bog’liq bo’lgan
iqtisodiy (moliyaviy) munosabatlar moliya deyiladi.

---

Moliyaning 
xarakterli belgilari
qiymatning tovar 
shaklidagi harakatiga 
bog’liq bo’lmasdan, 
aksincha, real pullarning 
harakatiga bog’liq bo’lgan, 
huquqiy normalar yoki 
biznesni yuritish etikasiga 
asoslangan 
munosabatlarning 
taqsimlash xarakterda 
ekanligi
pul mablag’lari 
harakatining, 
odatda, bir 
tomonlama 
yo’nalishga ega 
ekanligi
markazlashtirilgan 
va 
markazlashtirilmag
an pul mablag’lari 
fondlarini yaratish

---

Moliya quydagi sub’yektlar o’rtasida vujudga keladigan 
pul munosabatlarini ifodalaydi:
tovar-moddiy
boyliklarni
sotib
olish,
mahsulot
va
xizmatlarni
realizatsiya
qilish
jarayonida
korxonalar
o’rtasida vujudga keladigan pul munosabatlari;
markazlashtirilgan pul mablag’lari fondlarini yaratish va
ularni taqsimlash borasida korxonalar va ularning yuqori
organlari o’rtasida vujudga keladigan pul munosabatlari;
byudjet
tizimiga
soliqlarni
to’lash
va
xarajatlarni
byudjetdan moliyalashtirish davomida korxona va davlat
o’rtasida vujudga keladigan pul munosabatlari;

---

soliqlar va boshqa ixtiyoriy to’lovlarni to’lash jarayonida davlat va fuqarolar
o’rtasida vujudga keladigan pul munosabatlari;
to’lovlarni amalga oshirish va resurslarni olish jarayonida korxonalar,
fuqarolar va nobyudjet fondlari o’rtasida vujudga keladigan pul munosabatlari;
byudjet tizimining alohida bo’g’inlari o’rtasida vujudga keladigan pul
munosabatlari;
sug’urta badallarini to’lash va zararlarni qoplash, sug’urta hodisasi ro’y
bergan paytda aholi, korxonalar hamda mulkiy va shaxsiy sug’urta organlari
o’rtasida vujudga keladigan pul munosabatlari;
korxona fondlarining doimiy doiraviy aylanishiga xizmat qiluvchi pul
munosabatlari.

---

Bu funksiyalar moliya tomonidan bir vaqtning o’zida amalga
oshiriladi. Har qanday moliyaviy operatsiya YaIM va MDni taqsimlash
va shu taqsimlash ustidan nazoratning amalga oshirilishini anglatadi.