Jonibek sultonga bergan. Jonibek sulton Zuhroxonimdan uch o’g’il ko’rgan (Din
Muhammad, Boqi Muhammad, Vali Muhammad). Abdulmo’minxon o’ldirilgandan
keyin (1599) amir va ruhoniylar Jonibek sultonni xon taxtiga ko’tarmoqchi bo’ldilar.
Lekin, Jonibek sulton Buxoro xoni deb e’lon qilingach, o’g’li Din Muhammad foydasiga
taxtdan voz kechadi. Seyiston hukmdori bo’lgan Din Muhammad Hirot yaqinida
safaviylar bilan bo’lgan jangda halok bo’ladi va taxtga Boqi Muhammad (1601-1605)
o’tkazilib, ukasi Vali Muhammad (1605-1611) voris deb e’lon qilinadi. Shundan
boshlab Buxoro xonligi ashtarxoniylar qo’liga o’tadi.
Ashtarxoniylar sulolasi davrida Buxoro xonligida tinchlik, osoyishtalik bo’lmadi.
Xonlik viloyatlarida hukmronlik qiluvchi amirlar va beklarning o’zboshimchaligi,
markaziy hokimiyat amaldorlari o’rtasidagi o’zaro kelishmovchilik, nizolar mamlakat
tinkasini quritib borardi. Ashtarxoniylardan bo’lgan Abulfayzxon (1695-1747) davridan
boshlab bu sulolaning nufuzi pasaya boshlagan.
Abulfayzxon (1711-1747) nomigagina xon qilib o’tkazilgan. Hokimiyatdagi
muhim lavozimlar nufuzli amirlar qo’liga o’tib qoladi. Ayniqsa, Abdullabiy, Ibrohimbiy,
Muhammad Hakimbiylar davlat boshqaruvida katta ta’sirga ega bo’lganlar.
Abulfayzxon davrida siyosiy tarqoqlik g’oyatda kuchayib, har bir viloyat amalda
mustaqil boshqaruvga ega bo’lgan hokimiyatga aylanib qolgan edi. Markaziy hokimiyat
zaiflashgach, 1711 yilda Balx, 1723 yilda Samarqand viloyati Buxoro xonligidan ajralib
chiqadi. 1720-yillarda Toshkent viloyatini qalmoqlar bosib oladi. Buxoro xonligida
iqtisodiy va siyosiy tanglik kuchaya borib xonlik tanazzulga yuz tutgan. Bu parokandalik
markaziy hokimiyatda yuqori mavqyega ega bo’lishga intilgan biylar o’rtasidagi kurash
sababli ro’y bergan edi. Bu kurashda Shahrisabz hokimi kenagas Ibrohimbiy bilan
barcha shahzodalar otaliqlarining boshlig’i bo’lgan mang’it urug’idan chiqqan
Do'stlaringiz bilan baham: |
