1-mavzu: O’zbekiston tarixi fanining predmeti, uni o’rganishning nazariy-metodologik asoslari

Muhammad Hakimbiylar katta rol o’ynaydilar.
Buxoro xonligidagi parokandalik, o’zaro urushlar 1736-yilda Eronda hokimiyatni
egallab, mustahkamlanib olgan Nodirshoh (1736-1747) e’tiboridan chetga qolmadi va u
Buxoro va Xiva xonlarini o’ziga bo’ysundirish harakatini boshladi va o’sha yili kuzda
katta qo’shin bilan Amudaryodan o’tib Buxoroga qo’shin tortgan. Bu paytda
Nodirshohni Muhammad Hakimbiy va o’g’li Muhammad Rahim (1709-1758) qo’llab-
quvvatlaydi. Abulfayzxon og’ir shartlarga ko’nib, sulh tuzishga majbur bo’ldi va
Nodirshoh hokimiyatini tan oldi. Taxtda oliy hukmdor xon bo’lsada, biroq u
Nodirshohning ishonchli vakili sifatida mang’itlardan bo’lgan biylar qo’lidagi
qo’g’irchoq edi. Mamlakat boshqaruvi 1743 yilgacha Muhammad Hakimbiy, uning
vafotidan keyin Muhammad Rahimbiy qo’lida bo’ldi. Xonlik Nodirshohning o’limidan
keyin (1747) Eronga tobeligidan qutulib, o’z mustaqilligini tikladi. Biroq, 1747-yilda

---

otasi o’rniga otaliq tayinlangan Muhammad Rahim boshliq fitnachilar Abulfayzxonni
o’ldirdilar.
-IV-
1747-1756 yillarda taxtga Abulfayzxon vorislari qo’g’irchoq xonlar sifatida
taxtga o’tkazilgan. Davlat hokimiyati amalda Muhammad Rahim asos solgan mang’itlar
sulolasi qo’liga o’tdi. Mamlakat yana ichki nizolar girdobiga tortilgan, viloyat hokimlari
isyon ko’targanlar. Muhammad Rahim ularni shafqatsiz suratda bostirgan. Muhammad
Rahim 1753 yilda o’z nomiga xutba o’qittirdi va xonlar avlodiga mansub bo’lmagani
uchun o’zini «amir» deb e’lon qildi. Shu asosda 1753 yildan keyin Buxoro xonligining
nomi Buxoro amirligi deb nomlana boshlandi. 1756 yil 16 dekabrda Muhamad Rahim
rasmiy ravishda Buxoro taxtini egallagan.
Shunday qilib, Ashtarxoniylar sulolasi barham topib mang’itlar sulolasi
hukmronligi boshlangan. Mang’itlar sulolasining 1920 yilgacha hukmronlik qilgan davri
tarixda shuning uchun ham Buxoro amirligi deb ataldi.