1-mavzu: O’zbekiston tarixi fanining predmeti, uni o’rganishning nazariy-metodologik asoslari

1511-1512 yillarda shayboniylararo ichki ziddiyatlardan foydalangan holda,
hamda safaviylar ko’magiga suyanib Zahriddin Muhammad Bobur Samarqand taxti
uchun kurashni davom ettirish imkoniga ega bo’ladi. Xuroson to’lig’i bilan Eron shohi
Ismoil hukmronligiga o’tdi. Qobul hukmdori Bobur shoh Ismoilning yordami bilan
harbiy-siyosiy ittifoq tuzib, 1511 yilning bahorida Hisorni, yozida Buxoroni,
oktyabrning boshida esa Samarqandni yana qo’lga kiritadi.
Bobur Samarqandni egallagach, shoh Ismoilni oliy hokim deb e’lon qiladi. 1511-
1512 yillarda shayboniylar Boburga qarshi bir nechta marta qarshi urush olib boradilar
va 1513 yilda Bobur Mirzo Qobulga ketishga majbur bo’ladi, Movarounnahrni egallash
niyatidan uzil-kesil umidini uzadi va butun e’tiborini Hindistonga qaratadi.
Movarounnahrda 100 yilgacha davom etgan Shayboniylar davrida tinchlik
bo’lmadi, o’zaro ichki kurashlar davom etdi. 1530 yilda Ko’chkunchixonning o’limidan
so’ng Movarounnahr taxtiga uning o’g’li Abu Saidxon o’tkazildi. U 1533 yilgacha
hukmronlik qildi. Undan keyin Buxoroda shayboniylar sulolasining xoni qilib
Ubaydulloxon ko’tarildi. Ubaydulloxon Samarqanddagi Ko’chkunchixon avlodlari
qarshiligi tufayli oliy hokimiyatni Buxoroda turib boshqaradi va poytaxtni

---

Samarqanddan Buxoroga ko’chiradi. Shuning uchun 1533 yil tarixda Buxoro xonligi
tashkil topgan yil bo’lib kirdi.
Ubaydulloxon vafot etgach (1540), xonlik qisqa muddat 3 qismga bo’linib,
Buxoroda Abdulalizxon (1540-1550), 1557 yildan Abdulloxon II; Samarqandda
Abdulloxon I, Abdulatifxon, Baroqxon; Balxda Pirmuhammadxon hukmronlik
qilishgan. Ammo 1551-1556 yillarda shayboniylar o’rtasidagi Movarounnahr uchun
kurashda Abdulloxon II (1534-1598) g’olib chiqib, Buxoro xonligida o’z hokimiyatini
o’rnatgan. 1557 yil mayda u Buxoroni qo’lga kiritadi va uni o’z poytaxtiga aylantiradi.
Abdulloxon II tarqoqlikka barham berish, xonlik hududini birlashtirish va uni yanada
kengaytirish maqsadida harbiy yurishlarni amalga oshirgan. Xususan, 1573 y. Balx, 1578