1-Mavzu: Paxtavato‘qimachiliksanoatidatexnosferikomillarfani, uningmohiyativavazifalari Reja

Ishlabchiqarishdagizararlardeb,ishunumdorliginingpasayishi,
zaharlanishvakasalliklarningpaydobo’lishi,kasallanishningortibketishi,
vaqtinchalikmehnatfaoliyatiningyo’qolishivaboshqasalbiyoqibatlargaolib
kelishigaaytiladi.
Xavfliomillar–muayyanbirsharoitdainsonsog’ligigazararkeltirishiyoki
organizmnihalokatgaolibkelishimumkinbo’lganomillar.
Aksariyatxavfliomillarga:ishlabchiqarishdagizaharlikimyoviy,biologik
moddalar,ionlashtiruvchixususiyatgaegabo’lgannurlarvaboshqakuchlita’sir
etuvchilarkiradi.
Zaharlikimyoviymoddalarningyo’lqo’yiladiganengoxirgidarajasidan
yuqorimiqdordayokibiologikxavflita’sirlarninginsontanasigao’tishinatijasida
kuchlikimyoviyyokibiologikzaharlanishyuzberib,insonningo’limigaolib
keladi.Shuningdek,ionlashtirishxususiyatigaegabo’lgannurlarningyuqori
miqdordagidozasita’siridahaminsonhayotixavfostidaqoladi.
Zararliomillar–insonningishfaoliyatigasalbiyta’sirko’rsatishiyoki
biror-birkasallikkaolibkelishimumkinbo’lganomillar.
Zararliomillarga:ishlabchiqarishdagnchanglar,tutunlar,gazlar,bug’lar,
yo’lqo’yiladiganoxirgidarajadanyuqoriqiymatgaegabo’lganishlabchiqarish
mikroiqlimininggigienikme’yorlari,shovqinlar,titrashlar,yoritilganlik,elektrva
magnitmaydonlarivaboshqalarkiradi.Masalan:ishlabchiqarishchanglari
“Pnevmokonioz”kasalliklaridantashqariterikasalliklarinihamkeltiribchiqaradi.
Xavflivazararliomillarningta’sirxususiyatlariularningtarkibiga,
tuzilishiga,fizik-kimyoviyxossalariga,miqdoriga,insontanaa’zolarigata’siretish
yo’llariga,holatiga,uchuvchanligiga,suvda,yog’daeruvchanligigabog’liq.
IshlabchiqarishmuhitidagixavflivazararliomillarGOST12.0.003-83–
“Xavflivazararliishlabchiqarishko’rsatkichlaritasnifi”gamuvofiq,to’rtguruhga
bo’linadi:
oFizikaviy;
oKimyoviy;
oBiologik;
oRuhiy-fiziologik.
Fizikaviy–ishlabchiqarilayotganmaxsulotvaishlabchiqarish
uskunalarininghimoyalanmaganharakatlanuvchielementlari,ishuchastkasi
havosidaturligazlartarqalishivachanglarko’tarilishi,elektrtarmoqlaridagi
quvvatning,elektromagnitmaydoniningme’yordanyuqoribo’lishi,shovqin,
silkinishvaboshqaturdagititrashlar,nurlanishlar,yoritilishdarajasi,iqlim

o’zgarishlari:ob-havoharoratiningme’yordanortiqisishiyokisovibketishiva

boshqalar.