1-мавзу: Суғуртанинг моҳияти ва функциялари

Aktuar hisob-kitoblar - sug‘urta tarifi stavkalarini hisoblashning iqtisodiyg‘matematik usullari yig‘indisi. Ushbu hisobg‘kitoblar katta sonlar qonuniga asoslanadi. Aktuar hisobg‘kitoblarning metodologiyasi, ehtimollar nazariyasi, demografiya qonuniyatlariga asoslanadi, tarif stavkasini miqdori sug‘urta hodisalari ro‘y berishining ehtimoliyligiga bog‘liq. Demografiya ma’lumotlaridan fuqarolarning hayotini sug‘urtalashda sug‘urtalanuvchilarning yoshiga mos ravishda sug‘urta tarifi stavkasini tabaqalashtirishda foydalaniladi. Uzoq muddatli hayotni sug‘urtasi bo‘yicha sug‘urta summalari sug‘urtalangan shaxs vafot etganda yoki u ma’lum bir yoshga etganda to‘lanadi. Etarli miqdordagi sug‘urta fondini shakllantirish uchun, sug‘urtalovchi shartnoma amalda bo‘lgan davrda qancha shaxs vafot etishi yoki ma’lum bir yoshga etishi ehtimoliyligini bilishi zarur. Aholi o‘limi darajasi xaqidagi statistik ma’lumot asosida turli yoshga etishi ehtimolligini hisoblash hamda fuqarolarning o‘limi to‘g‘risidagi jadvalni tuzish mumkin. Bu jadval asosida nafaqani va hayotni sug‘urtalash bo‘yicha tarif stavkalarni hisoblash mumkin.
Anderrayter - 1) turli risklarni sug‘urtalash vakolatiga ega, sug‘urta kompaniyasi tomonidan tayinlanadigan shaxs. Sug‘urta kompaniyasining sug‘urta portfelini shakllanishi uchun javob beradi. U sug‘urta shartnomalarini tuzish, risklarni baholash va sug‘urta tarifi stavkasini belgilash yuzasidan tegishli
malakaga ega bo‘lishi zarur; 2) Lloyd sug‘urta polislarini beradigan Lloyd sug‘urta korporatsiyasini a’zosi; 3) potensial mijozlarga sug‘urta polisini sotish bilan shug‘ullanadigan yoki manfaatdor tomonlarga sug‘urta sohasi bo‘yicha yuqori darajada maslahat xizmatlarni ko‘rsatadigan jismoniy yoki yuridik shaxs.
Anderrayter siyosati- sug‘urtalash bilan bog‘liq yangi takliflarni ko‘rib chiqish va mazkur taklifni qabul qilish yoki rad etish to‘g‘risida xulosalar chiqarishga qaratilgan siyosat.
Anderayting - 1) sug‘urtalash maqsadida riskni baholash; 2) sug‘urta shartnomalarini tuzish va uning shartlarini bajarish; 3) sug‘urta.
Annuitet - 1) renta va nafaqalarni sug‘urtalashning hamma turlarini umumlashtiruvchi tushuncha. Bunda sug‘urtalanuvchi sug‘urta kompaniyasiga bir vaqtning o‘zida yoki bir necha yillar davomida tegishli sug‘urta mukofotlarini to‘laydi. Keyin sug‘urtalanuvchi butun hayoti davomida sug‘urta kompaniyasidan daromad oladi. Annuitetning bir turi hisoblanadigan fuqarolarning yillik daromadini sug‘urtasi bugungi kunda Buyuk britaniyada, Fransiyada va AQSHda keng rivojlangan.
Audit - sug‘urta kompaniyasining moliyaviy hisoboti to‘g‘riligini yozma ravishda tasdiqlash va tekshirish. Audit ishini maxsus malakaga ega bo‘lgan auditorlar amalga oshiradi. Auditorlik firmasi bilan sug‘urta kompaniyasi o‘rtasida shartnoma tuziladi. O‘zbekiston Respublikasida audit ishini Moliya vazirligining litsenziyasiga ega bo‘lgan shaxslar amalga oshirishi mumkin. Sug‘urta kompaniyasining balansi auditorlar tomonidan tekshirilgandan so‘ng matbuotda e’lon qilinadi.
Bonus - sug‘urta kompaniyasi o‘zi uchun qulay shartlarda sug‘urta shartnomasini tuzganligi uchun sug‘urtalanuvchiga, u to‘laydigan sug‘urta mukofoti miqdoridan chegirmalar belgilaydi.