1-mavzu: tabiatshunoslik va uni o’qitish metodikasining – predmeti, maqsadi, vazifalari. ShAkllanishi va rivojlanishi

У ўқитишда кўргазмалиликни, уларга қараб болалар фикр юритишларини, расмга қараб табиатдан мазкур ўсимликни ўзлари топишлари кераклигини уқтирди. Аммо ўша даврда фанда схоластик метод - қуруқ ёдлаш усули ҳукмрон эди. Шу даврда Зуевнинг илғор қарашларини амалиётда қўллаш мумкин эмас эди.

• У ўқитишда кўргазмалиликни, уларга қараб болалар фикр юритишларини, расмга қараб табиатдан мазкур ўсимликни ўзлари топишлари кераклигини уқтирди. Аммо ўша даврда фанда схоластик метод - қуруқ ёдлаш усули ҳукмрон эди. Шу даврда Зуевнинг илғор қарашларини амалиётда қўллаш мумкин эмас эди.
• Константин Дмитриевич Ушинский (1824-1870) ХIХ асрнинг ўрталарида илғор фикрлари билан майдонга чиқди. У ўзининг “Она тили ”, “Болалар дунёси”, номли асарларида кузатиш методи ролини баланд кўтариб, у табиатшуносликка доир билимларини эгаллаш ва табиатни ўрганишда энг самарали метод эканлигини таъкидлади.
• У болалар табиатига оид билимларини ўз ўлкасини кузатиш асосида ўрганишдан бошласин, ўқитувчи ахборотидан олган билимларини табиатда кузатишлар ёрдамида текшира олсин, деб таклиф қилди.

Ушинский “Болалар дунёси” китобида болаларни кучли ривожланиши асосида оддий мантиқий ишларга ўргатиш зарурлигини таъкидлаб, кузатиш асосида мустақил қабул қилинган билимлари уларнинг хотирасида узоқ вақт сақланиб қолади, деган ғояни асослади.

• Ушинский “Болалар дунёси” китобида болаларни кучли ривожланиши асосида оддий мантиқий ишларга ўргатиш зарурлигини таъкидлаб, кузатиш асосида мустақил қабул қилинган билимлари уларнинг хотирасида узоқ вақт сақланиб қолади, деган ғояни асослади.
• Ўқитиш жараёнида кузатишлар, тажриба ва саёҳатларни амалга ошириш асосида табиатшуносликка доир билимлар эгалланишини биринчи бўлиб кўрсатиб берган методист Александр Яковлевич Герддир (1841-1888). У кўргазмали ўқитиш ролини баланд кўтарди. Герд жонсиз табиат курсини ўқитиш методикасини ишлаб чиқди. “Табиёт қисқа курси” дарслигининг, “Ер, ҳаво, сув” ўқув қўлланмаси, “Бошланғич мактабда предметли дарслар” номли (1883) қўлланмаларни ёзди. Бу методик қўлланмалар узоқ вақтгача жонсиз табиат курси бўйича асосий қўлланма бўлиб келди.
• ХХ аср бошларида табиёт фанлари изоҳли ўқиш дарслари таркибида бўлганида бу ёъналишга Владимир Александрович Герд қарши чиқди. У ўзининг “Бошланғич мактаб курсидаги табиёт алоҳида предмет сифатида” номли китобида асослаб берди. Герд бошланғич мактабда табиатни алоҳида предмет сифатида ажратиш зарурлигини таъкидлади. Бу предметни жорий қилиниши билан характери, материал, ҳажми, ўрганиш изчиллигини тузиш ва ўқув соатлари ажратилишини таъминлашни талаб қилди.