1-Маvzu: Тabiy resurslardan tejamkor foydalanishning xozirgi xolati va istiqboli. Ресурс – бу баъзи бир манбанинг захираси ёки миқдори

деганда умумий тайёрланган массага дон, сомон, чори, бегона 
ўтларни киритиш керак. 
Ўтказувчанлик қобиляти солиштириш учун ҳамма вақт ҳам 
доимий база ҳисобланмайди, чунки экинлар намлигига боғлиқ 
ҳолда ўзгаради. Ўтказувчанлик қобилятининг иш унумини
баҳолаш ҳисоботида материални намлиги билан бирга 
кўрсатилиши керак. 
Машина иш унумининг ҳисобига майдон ёки масса ва 
вақтнинг ўлчамлари киритилади. Агар бирлик ўлчамга эътибор 
қаратилса, ҳисоб-китоблар нисбатан оддий бўлади. Бунда иш 
унумини бирлиги қисқача гектар (га) дан иборат.

---

Мисол тариқасида дон ўриш комбайннинг қамраш кенглиги 5 
м, тезлиги 1,5 м/с эканлиги аниқланган. Дон бункерига бир минут 
вақт ичида 50 кг дон йиғилган ва 60 кгчиқиндилар (сомон, чори ва 
б.) машинанинг орқа томонидан тўкиб кетилган. 
Машинанинг иш унумлари:
1. Майдон салоҳияти
2,7
га
соат
=
1,5 м
сек
х 5 мх
1 га
10000 м
2
х
3600 сек
1 га
2. Материаллар сиғими
3000
кг
соат
=
50 кг
мин
х
60 мин
соат
3. Ўтказувчанлик қобилияти
6,6
т
соат
=
110 кг
мин
х
т
1000 кг
х
60 мин
соат
Агрегатлардан фойдаланишнинг техникавий самарадорлиги, 
биринчи навбатда ер майдонининг ўлчамлари (бўйи, эни ва 
нишоблиги) ҳамда шаклига боғлиқ бўлиб, суғориладиган 
деҳқончилик шароитида унинг мақбул юзаси 20-40 гектарни, 
шакли тўғри тўртбурчак ва ўртача нишоблиги 0,03-0,05 ни ташкил 
этади.
Ҳар бир қишлоқ хўжалик агрегатини бевосита далада ишлатиш
жараёнида ундан техникавий самарадорлиги унинг самарали