1-mavzu: xalqaro huquqqa kirish reja: Xalqaro huquq tushunchasi, predmeti va funksiyalari

Amaliy mashg‘ulot savollariga javoblar

1. 
   
   savol. Xalqaro huquq manbalari tushunchasi.
   

Javob. Xalqaro huquq manbalari - o’zida xalqaro munosabatlar sub'ektlarining xulq-atvor qoidalarini namoyon etadigan va ushbu qoidalarga xalqaro-huquqiy normalar xususiyatini joriy qiladigan shakllardir. Xalqaro huquq manbalari - davlatlar tomonidan tan olingan davlatlarning xohish-irodalarini muvofiqlashtirish natijalarini mujassamlashtirgan xalqaro-huquqiy normalarni qayd etish shakllaridir.
Xalqaro huquq normalar ko’rinishida mavjuddir. O’ar qanday xalqaro huquq normasining mohiyati uning sub'ektlari irodalarining kelishuvi jaraѐnida erishilgan bitimdan iboratdir. Har xil holatlarda xalqarohuquqiy normalarni yaratish jaraѐni turlicha kechadi hamda turli shakllarni oladi. Xalqaro huquq normalarini yaratishning ana shu shakllari xalqaro huquq manbalari deb ataladi.

2. 
   
   savol. Xalqaro huquq manbalari tizimi nima? Xalqaro huquq manbalariga nimalar kiradi? Ularni sanab bering.
   

Javob. Hozirgi zamon xalqaro huquqi manbalarining tizimi quyidagi uchta guruhga jamlangan: Birinchi guruh — xalqaro huquqning universal manbalari: Xalqaro shartnoma; Xalqaro odat. Ikkinchi guruh — xalqaro huquqning maxsus manbalari, ya'ni xalqaro tashkilotlarning qarorlari. Uchinchi guruh — xalqaro huquqning qo’shimcha manbalari: Huquqning umumiy printsiplari; Xalqaro tashkilotlarning rezolyutsiyalari; Xalqaro sud va arbitrajlarning qarorlari.
BMT Xalqaro sudi Nizomining 38-moddasiga ko`ra, xalqaro huquq manbalari sirasiga quyidagilar kiradi:
a) nizolashuvchi davlatlar tomonidan ma’lum jihatdan tan olingan, qoidalarni o‘rnatuvchi, umumiy va maxsus xalqaro konvensiyalar;
b) umumiy tajribaning isboti sifatida huquqiy norma sifatida tan olingan xalqaro odat normalari;
s) madaniyatli millatlar tomonidan tan olingan huquqning umumiy prinsiplari;
d) huquqiy normalarni belgilash uchun yordamchi vosita sifatida sud qarorlari va malakali mutaxassislarning turli millatlarning ommaviy huquqqa oid ta’limoti (doktrina);
e) xalqaro tashkilotlarning qarorlari Xalqaro Sud Nizomining 38-moddasida ko‘rsatilgan ro‘yxatda qayd qilinmagan. Shunday bo‘lsa ham ilmda shunday qarorlar (asosan BMT doirasidagi) ko‘pincha xalqaro huquqning yordamchi manbasi sifatida kiritiladi.