1-mаvzu: xulq-аtvоr iqtisоdiyoti nаzаriyasining shаkllаnishi

Nаzоrаt sаvоllаri.

1. Hulq-аtvоr nаzаriyalаrini o’rgаnish nimа uchun kеrаk?

   
   

2. Хulq-аtvоr nаzаriyalаrini tizimli tаdqiq qilish qаchоndаn bоshlаndi?

   
   

3. Qаndаy хulq-аtvоr nаzаriyalаri sizgа mа’lum?

   
   

4. Bugungi kungа kеlib qаysi nаzаriya dоlzаrb hisоblаnаdi?

   
   

5. Хulq-аtvоr nаzаriyalаrining rivоjlаnishi istiqbоllаri.

   
   

6. Хulq –аtvоr nаzаriyasining iqtisоdiy psiхоlоgiyalаn fаrqi nimаdа?

   
   

7. Irrаtsiоnаl hаtti hаrаkаt (хulq-аtvоr) ning mоhiyati nimаdа?

   
   

8. Хulq-аtvоr iqtisоdiyoti sоhаsidаgi аsоsiy аsаrlаrni аytib bеring.

   
   

9. Iqtisоdiyot nаzаriyasining mаzkur yo’nаlishi аsоschisi kim?

   
   

10. Хulq-аtvоr iqtisоdiyotining аmаliy (tаdbiqiy) аhаmiyati nimаdа?

    
    

2- MAVZU: XULQ-ATVOR IQTISODIYOTI NAZARIYASINING METODOLOGIYASI

Reja:

1. Xulq-atvor iqtisodiyotini o'rganish predmeti (mavzusi)
   

2. Xulq-atvor iqtisodiyotining fanlararo tabiati

   
   

3. Xulq-atvor nazariyasining tadqiqot usullari

   
   

4. Xulq-atvor fanining nanoiqtisodiy asoslari

   
   

1. Xulq-atvor iqtisodiyotini o'rganish predmeti (mavzusi)

Iqtisodiyot tirik organizmdir, chunki uni odamlar, aniqrog'i iqtisodiy shaxs boshqaradi. Bizning tanlovimizning oqilona (ratsional) va mantiqsiz (irrotsional) tarkibiy qismlari iqtisodiyotga o'tkaziladi.

Xulq-atvor iqtisodiyoti (Behavioral Economics) – bu ijtimoiy, kognitiv va hissiy omillarning shaxslar va muassasalar tomonidan iqtisodiy qarorlar qabul qilinishiga ta'sirini va ushbu ta'sirning bozor o'zgaruvchilariga ta'sirini (narxlar, foyda, resurslarni taqsimlash) o'rganadigan iqtisodiyot sohasi.
Zamonaviy ilm-fanning eng muhim tendentsiyalaridan biri bu neoklassik nazariyaning asosiy postulati sifatida ratsionallik shakllarining o'zgarishi. "Ratsionallik – irratsionallik" munosabatlarini tushunish, ularning iqtisodiy faoliyat shakllariga qanday ta'sir qilishini tushunish tubdan o'zgarmoqda.
Olimlar, qaror qabul qilish sohasidagi psixologik tadqiqotlar natijalariga asoslanib, bunday xulq-atvor xususiyatlari tufayli odamlar har doim ham o'zlarini oqilona, o'z manfaatlari yo'lida tutmasliklarini isbotlaydilar. Bular jumlasiga o'z-o'zini nazorat qilish muammolari, foyda va yo'qotishlarni farqlay olmaslik, katta to'plamli parametrlar, murakkab mahsulotlar orasida tanlash (tanlov) qiyinchiliklari, yutuqlar va yo'qotishlarni idrok etishda assimetriya va boshqalar. Shu munosabat bilan xulq-atvor iqtisodiyotining ko'plab natijalari iqtisodiy siyosatni ishlab chiqish uchun juda dolzarb bo'lib qoldi.
Ratsionallik - bu o’z foydangizga to'g'ri qaror qabul qilish qobiliyati.
Oddiy, klassik, iqtisodiyotda ratsionallik haqidagi taxmin shuni anglatadiki, kundalik hayotda biz, paydo bo'lgan barcha alternativalarni (har qanday masala bo'yicha) taqqoslaymiz va keyin biz uchun eng yaxshisini tanlaymiz.
Xulq-atvor iqtisodiyoti doirasida uslubiy yondashuv dastlab insonning xatti- harakatlaridagi ratsionallikni tanqid qilish bilan bog'liq bo'lib, uning qobiliyatlari to'liq ma'lumotlarning yetishmasligi va odatlar, his-tuyg'ularga ta'sir qilish tufayli cheklangan.
Tadqiqotchilar iqtisodiy boshqaruvning ikkita muhim jihatiga e'tibor qaratmoqdalar:

•