1-mаvzu: xulq-аtvоr iqtisоdiyoti nаzаriyasining shаkllаnishi

9-mavzu: Xulq-atvor iqtisodiyotida ishontirishning tijoriy dunyosi 
Reja: 
1. Yashirin ishontirish 
2. Psixologik qiymat 
3. Iqtisodiyotda psixologik qiymat 
4. Xaridorning pushaymonligi va afsuslanish nazariyasi 
 
1. Yashirin ishontirish 
Oldingi bobda xulq-atvor iqtisodiyoti qanday qo'llanilishi ko'rsatilgan. 
Hukumatlar odamlarni sog'lig'i va boyligini yaxshilash uchun optimal qabul qilishga 
harakat qiladi (masalan, pensiya jamg'armalari). Uning maqsadi jamiyatning 
umumiy farovonligini oshirish va davlat xarajatlarini kamaytirishda yaxshi 
natijalarga erishish (masalan, kasalliklarni davolashdan ko’ra oldini olish). Xulq-
atvorning iqtisodiy tamoyillarining ko'pchiligi tijorat korxonalari tomonidan 
mahsulot va xizmatlarni sotishda qo'llaniladi, shuningdek, g'oyalar hamda siyosiy 
tashabbuslarini sotish uchun siyosiy kampaniyalarda ko'pincha munozaralardan 
ko'proq foydalaniladi. Darhaqiqat, ko'p yillar davomida psixologik tushunchalarni 
tijorat foydasiga ishlatishga bag'ishlangan yirik va daromadli sanoat mavjud. Bular 
Vance Packard tomonidan 1957 yildagi xuddi shu nomdagi kitobida va yaqinda 
1960/70-yillardagi 
juda 
mashhur 
teleko'rsatuvlar 
seriyasida 
"yashirin 
ishontiruvchilar" tasvirlangan.
Biroq, dastlabki o'tkazilgan motivatsion tadqiqotlarning aksariyatidan farqli 
o'laroq - psixologiyaning katta qismi reklama sanoatida ma'lum bo'lgan, Freydning 
jinsiy va o'lim bilan bog'liq chuqur va yashirin motivlari haqidagi g'oyalari ta'sirida 
- zamonaviy iste'molchilarni o'rganish ko'proq qiziqish uyg’otadi. Bizda "kuzata 

---

oladigan sayozliklar" bor, ularni biz ko'pincha to'liq ko'rish imkoniyatiga ega 
bo’lmasligimiz mumkin. Bu inson iste'molchi xatti-harakatlarining psixologik 
asoslarini ko'rib chiqishning qiziqarli usuli; Xususan, u ko'pincha kichik narsalar 
haqiqatan ham muhimligini ta'kidlaydi.