1-mavzu. Yosh va pedagogik psixologiya fanining tadqiqot sohasi va muammolari. Reja: 1

1-mavzu. Yosh va pedagogik psixologiya fanining tadqiqot sohasi va muammolari.
Reja:
1.Yosh va pedagogik psixologiya fanining predmeti, maqsad va vazifalari. 2.Yosh va pedagogik psixologiya faniga oid ilmiy bilimlarning vujudga kelish tarixi.
3.Yosh va pedagogik psixologiya fanining boshqa fanlar bilan aloqasi
4.Yosh va pedagogik psixologiya fanining tadqiqot metodlari haqida tushuncha.
Mavzu o‘quv maqsadi :
Ta’limiy: bo‘lajak pedagoglar tomonidan Yosh psixologiyasi va pedagogik psixologiya fanlarining predmeti, vazifalari, bo‘limlari, tadqiqot metodlari haqidagi bilimlarni o‘zlashtirilishini tashkil etish.
Tarbiyaviy: bo‘lajak pedagoglar tomonidan Yosh psixologiyasi va pedagogik psixologiya fanlarining predmeti, vazifalari, bo‘limlari, tadqiqot metodlari haqida bilim, malaka va ko‘nikmalarni shakllantirish.
Rivojlantiruvchi: mavzuning ta’limiy va tarbiyaviy o‘quv maqsadlari asosida talabalar dunyoqarashini kengaytirish.
I TOPSHIRIQ
Yosh psixologiyasi va pedagogik psixologiya fanlarining tadqiqot metodlari
Vazifa: Yosh psixologiyasi va pedagogik psixologiya sohalarida keng qo‘llanadigan quyidagi metodlarning ishlab chiqilishi qaysi olimlarning ijodi va g‘oyalari bilan bog‘liq ekanini belgilang. Bunda quyidagi jadvalning tegishli satri va ustuni kesishgan joyga muayyan belgi qo‘yish talab qilinadi.

№	Metodlar	Olimlar
		F.Galton	YA.Moreno	J.Piaje	A.F.Lazurskiy	E.Krepelin	A.Gezell	L.S.Vigotskiy
1	Egizaklar metodi
2	Klinik suhbat metodi
3	Sotsiometriya metodi
4	Tabiiy eksperiment metodi
5	Proektiv metod
6	Genetik kesimlar metodi
7	Eksperimental genetik metod

II TOPSHIRIQ
Yosh psixologiyasi fanining alohida tadqiqot sohalari
Vazifa: Yosh psixologiyasi fanining quyida ko‘rsatilgan turli tadqiqot sohalari doirasida qanday davrlar o‘rganilishini ko‘rsating. Bunda soha nomi keltirilgan shakldagi bo‘sh maydonga quyidagi jadvalda sanab o‘tilgan davrlar tartib raqamlarini kiritib qo‘yish talab qilinadi.

Акмеология

Герантопсихология

Пренатал

психология

1	Etuklik davri psixologyasi
2	Keksalik davri psixologiyasi
3	Homila davri psixologiyasi

Psixologik tadqiqot bosqichlari

Tayyorgarlik bosqichi I. Muammoning o‘rganilganlik holatini tahlil qilish, vazifalarini belgilab olish, tadqiqotning ishchi farazini ilgari surish, metodikalar tanlash.

II. Xulosalar ishonchliligini ta’minlovchi ma’lumotlar to‘plash. Buning uchun turli metodlar qo‘llanilib, bir yoki bir necha bosqichlarda eksperiment o‘tkaziladi.

III.Tadqiqot natijalarini miqdoriy qayta ishlash, o‘rtacha qiymat, korrelyasiya koeffitsentlarini aniqlash, grafiklar va jadvallar, diagramalar tuzish.

IV. Ma’lumotlarni tavsiflash (interpretatsiya qilish), xulosalar ishlab chiqish.

Yosh va pedagogik psixologiya metodlari

Asosiy metodlar
Kuzatish Psixologik holatlarning sabablarini ilmiy tarzda tushuntirib beruvchi tadqiqot metodi.		Eksperiment Psixologik ma’lumotlarni aniqlashga qaratilgan sharoitlarni yaratish maqsadida tadqiqotchining tekshiriluvchi faoliyatlariga faol aralashuvi
Hayotiy kuzatish ma’lumotlari-ni qayd etish bilangina cheklanib, tasodifiy xarakterga ega.	Ilmiy kuzatish ma’lumotlar-ni qayd qilishdan ularning ichki mohiyatini tushuntirib berishga o‘tish, uning zaruriy sharti – aniq reja va natijalarni maxsus kundalik yoki bayonnomalarda qayd etishdir.	Laboratoriya eksperimenti maxsus yaratilgan sharoitlarda, maxsus (apparaturalar) asbob uskunalar yordamida o‘tkaziladi. Tekshiriluvchi xatti-harakatlari ko‘rsatma orqali belgilanadi.			Tabiiy eksperiment oddiy hayotiy sharoitlarda o‘tkazilib, turli Yosh davrlarida bilish imkoniyatlarini o‘rganish uchun qo‘llaniladi.
		Psixologik-pedagogik eksperiment
		Aniqlovchi	SHakllanti-ruvchi	Nazorat
YOrdamchi metodlar
Faoliyat mahsulini tahlil qilish Tarjimai hol metodi		Sotsiometriya Anketa Suhbat Egizaklar metodi Test

III TOPSHIRIQ

Yosh psixologiyasi va pedagogik psixologiya fanlarining shakllanishiga katta hissa qo‘shgan olimlar hamda ularning asarlari

Vazifa: Yosh psixologiyasi hamda pedagogik psixologiya fanlarining shakllanishi va rivojlanishiga munosib hissa qo‘shgan quyidagi olimlarning qalamiga mansub asarlarni ko‘rsating. Bunda quyida keltirilgan jadval o‘rtasidagi ikki yonma yon bo‘sh ustunga chap tarafdan tegishli asarning tartib raqamini o‘ng tarafdan olimning tarib raqamini yozib qo‘yish talab qilinadi.

№	Asarlar	Asar tartib raqami	Olim tartib raqami	Olimlar	№
1	“Odam tarbiya predmeti sifatida” (1868-1869)			U.Djems	1
2	“O‘qituvchilar bilan psixologiya haqida suhbatlar” (1902)			A.P.Nechaev	2
3	“Bola ruhiyati” (1888)			K.Byuller	3
4	“Tarbiyachi va o‘qituvchilar uchun psixologik ocherklar” (1901-1908)			A.Gezell	4
5	“Olti Yoshgacha bo‘lgan davr psixologiyasi”(1915)			E.SHpranger	5
6	“Bolalarning oiladagi tarbiyasi va uning ahamiyati” (1912)			P.F.Lesgaft	6
7	“O‘spirinlik davri psixologiyasi”(1924)			K.D.Ushinskiy	7
8	“Maktabgacha Yoshdagi bolaning aqliy rivojlanishi” (1925)			V.Preyer	8
9	“O‘spirinlik” (1904)			G.Xoll	9
10	“Bolaning ma’naviy rivojlanishi” (1918)			V.SHtern	10

Mavzuni mustahkamlash uchun testlar:
1. Yosh psixologiyasida keng qo‘llanuvchi quyidagi metodlardan qaysilari tashkiliy metodlar jumlasiga kiradi?
a)kuzatish va eksperiment, sotsiometriya;
b)komleks, longityud, taqqoslash;
c)sotsiometriya va faoliyat mahsulini o‘rganish;
d)uzunasiga va ko‘ndalangiga kesim.
2. V.SHtern tomonidan ilgari surilgan psixik rivojlanish haqidagi ta’limotning bosh g‘oyasi qanday?
a) psixik rivojlanishda irsiy omil hal qiluvchi ahamiyatga ega;
b) psixik rivojlanishda ijtimoiy omil hal qiluvchi ahamiyatga ega;
c) psixik rivojlanishda shaxs faolligi hal qiluvchi ahamiyatga ega;
d) psixik rivojlanishda irsiy va ijtimoiy omilning o‘zaro yaqinlashuvi hal qiluvchi ahamiyatga ega.
3. Taraqqiyotning eng yaqin zonasi bola amalga oshiradigan qanday amallardan tashkil topadi?
a) mustaqil bajara oladigan amallar;
b) umuman bajara olmaydigan amallar;
c) kattalar yordamida bajara oladigan amallar;
d) bajarishni xohlamaydigan amallar.
4. Quyidagi Yosh davrlarining qaysilarida boshqa odamlar bilan bo‘lgan muloqot etakchi faoliyat sifatida gavdalanadi?
a) ilk bolalik, kichik maktab Yoshi;
b) maktabgacha Yosh davri, o‘smirlik;
c) o‘smirlik, o‘spirinlik;
d) go‘daklik, o‘smirlik.
5. Hozirda fanda ma’lum Yosh inqirozlaridan adabiyotlarda dastlab qaysi inqiroz davri keng yoritilgan?
a) tug‘ilish davri inqirozi;
b) jinsiy etilish davri inqirozi;
c) 3 Yosh inqirozi;
d) 7 Yosh inqirozi.