1-modul. Baslawısh tálimdi modernizaciyalaw tiykarları (Mektepti modernizaciyalaw) pániniń predmeti

Ulıwma tálimge kompetetlik talap
Pedagoglarǵa qoyılıp atırǵan talaplar tiykarında pedagog kadrlar óz xızmetlerine jańalıqlar kiritip atır. Tálim-tárbiya beriw procesinde pán, texnika hám aldıńǵı tájiriybelerden paydalanıw menen bir qatarda zamanagóy pedagogikalıq texnologiyalardan nátiyjeli pydalanılıp atır. Bul process oqıtıwshılardıń juwapkershilikgin jáne de asırıp atır. Pedagogikalıq texnologiyanıń eń tiykarǵı ózgesheligi oqıtıwshı hám oqıwshınıń belgilengen maqsetten belgilengen nátiyjege anıq izbe-izlik tiykarında sistemalı, sheriklikte erisiwi tańlaǵan texnologiyalarına baylanıslı. Pedagogikalıq texnologiyalardıń tiykarǵı belgileri – joybarlaw, ámelge asırıw hám nátiyje. Interaktiv usıllardıń tiykarǵı maqseti-oqıwshılardı aktiv háreketke úndew, sabaqqa belsendi qatnasıwǵa, sheriklikte islewge úyretiwden ibarat. Bunday metodlarǵa: “Teksheme-tekshe”, “Klaster”, “Bumerang”, “Mashqalalı jaǵday”, “Rezyume”, “PSMU”, “Jelpiǵish”, “Jazba disput”, “Venn diagramması”, “Túsinikler analizi”, “Úshke tórt”, “Blits- soraw” h.t.b. kiredi.
Házirgi waqıtta oqıw materialları, informaciyanı ekranda kórsetiw múmkinshiligi payda bolıwı hám rawajlanıwı menen oqıw procesinde jaqsı nátiyjelerge erisilip atır. Zamanagóy informaciya texnologiyaların oqıw procesinde qollanıw, nátiyje beriw menen birge tálimde jańasha oqıw metodların keń túrde qollanıwǵa múmkinshilik jaratıp beredi. Arnawlı qánigelestirilgen auditoriyalar, mısalı, kompyuter, televizor, videomagnitafon menen támiyinlengen auditoriyalarda sabaq ótiw keń tarqalıp atır.
Kompetentlikke tiykarlanǵan jandasıwdı ámelge asırıw mámleket, jámiyet tárepinen tálim sıpatına qoyılatuǵın talaplar hám onıń tálim nátiyjeleri arasındaǵı qarama-qarsılıqtı saplastırıw imkaniyatın beredi.
Rawajlanǵan Evropa mámleketlerinde pitkeriwshilerdiń kompetentligi
Rawajlanǵan Evropa mámleketlerinde pitkeriwshilerdiń kompetentligi eki úlken klassifikaciyaǵa bólinedi. Bular:
Ulıwma kompetenciyalar.
- Instrumental kompetenciya – analiz hám sintez qılıw, shólkemlestiriw hám rejelestiriw qábileti, tayanısh ulıwma bilimler, kásiplik ulıwma bilimler, ana tilindegi kommunikativ kónlikpeler, ápiwayı kompyuter kónlikpeleri, hár túrli dereklerden alınǵan maǵlıwmatlardı tabıw hám analizlew kónlikpeleri, mashqalalardı sheshiw qábileti, qararlardı qabıl etiw qábileti;
- shaxslar aralıq kompetenciya – kritikalıq hám ózin-ózi kritikalaw, jámáátte islew qábileti, shaxslar aralıq kónlikpeler, pánler aralıq jámáátte isley alıw qábileti, basqa pán taralarında ekspertler menen óz-ara múnásibet júrite alıw qábileti, ádep-ikramlılıq qádiriyatlardı qádirlew;
- sistemalı kompetenciya – bilimlerdi ámeliyatta qollana alıw, izertlewshi, tálim alıw, jańa jaǵdaylarǵa iykemlesiw, jańa ideyalardı ańlay alıw, jetekshilik qábileti. Basqa mámleketlerdiń úrp-ádetlerin túsiniw, óz betinshe isley alıw, joybarlar jarata alıw hám olardı basqarıw qábileti, baslamalıq hám isbilermenlik qábileti, sapa ushın juwapkershilik, jetiskenlikke erisiw ushın niyet.
Arnawlı kompetenciyalar – oqıw procesleri hám olarda oqıtılatuǵın pánler boyınsha kónlikpeler dárejesi.
- birinshi dáreje pitkeriwshileriniń kompetenciyaları – iskerliktegi tarmaq hám sistemalardı kórsete alıw, jańa maǵlıwmatlardı qollana alıw hám túsiniw, pánniń ulıwma sisteması hám tarawlar aralıq baylanıslardı túsine alıw qábileti, kritikalıq analiz metodların túsiniw hám olardan paydalanıw, teoriyanı rawajlandırıw, pánniń metod hám texnologiyalarınan durıs paydalanıw qábileti, belgili bir pán tarawında izertlewler sıpatında baha bere alıw, ilimiy teoriyalardı tekseriw hám tájriybelerdiń nátiyjelerin túsine alıw qábileti.
- ekinshi dáreje pitkeriwshileriniń kompetenciyaları – izertlewdiń eń zamanagóy metod hám texnologiyaların iyelegen bolıwı, eń zamanagóy teoriyalar hám olardıń mazmunın biliw, teoriya hám ámeliyattan xabardar bolıw hám ózlestirip barıw, ózbetinshe izertlew metodların iyelegen hám keyingi basqıshta onıń nátiyjelerin túsintirip bere alıw, dóretiwshi hám ózine tán jandasıwdı kórsete alıw, professional dárejede kompetenciyaǵa iye bolıw.