1-modul. Falsafa 1-Mavzu. Falsafaning fan va dunyoqarashga doir mohiyati reja Falsafaning predmeti,tuzilishi,funktsiyalari va yangi sohalari

Falsafaning funktsiyalari

Dunyoqarashlik funksiyasi

Ontologik funksiyasi

Metodologik funksiyasi

Gnoseologik funksiyasi

Ijtimoiy funksiyasi

Aksiologik f

unksiyasi

Evristik funksiyasi

Falsafaning metodlari

Dialektika metodi Диалектика [юнонча dialektike – суғбатлашиш,баҳс қилиш санъати]

«Metafizika» bu tushunchani falsafa tarixida birinchi marta, qadimgi Yunonistonning buyuk faylasufi Arastuning «Ilk falsafa» deb atalgan asarlariga nisbatan ishlatilgan.(Метафизика [юнонча « Meta ta physika» -«Физикадан кейин» (Аристотелнинг фалсафий асарлари номидан)] Диалектикага қарама-қарши ўлароқ,табиат ва жамият ҳодисаларини ривожлантиришда ва бир-бирига боғлиқ ҳолда олиб қаpамасдан,бир биридан узилган ҳолда,турғун ва ўзгармас ҳолда олиб текширалиган,ҳодисаларнинг ички қарама-қаршиликларини инкор этувчи билим меtоди).

Sofistika - bilib turib, xato asoslardan yolg‘on xulosa chiqarish (bu yerda so‘fiylik falsafasi emas, o‘rta asrlarda Yevropada keng tarqalgan alohida falsafiy ta’limot nazarda tutiladi).Софистика [юнонча sopistika – мунозарани айёрлик билан олиб бориш,унинг йўналишини ўзгартириб юбориш маҳорати.] Мантиқ қонунларини атайин бўзиб,ёлғон далилларга асосланган ҳолда муҳокама юритиш.

Eklektika turli qarama-qarshi nazariyalarni, qarashlarni aralash-quralash qilib yuboruvchi tafakkur usuli bo‘lib, narsa va hodisalarning muhim va nomuhim, asosiy va asosiy bo‘lmagan xususiyatlari, ular o‘rtasidagi bog‘lanishlar mexanik ravishda birlashtirilib, qorishtirilib ifodalanadi. Эклектика, эклектизм [ юнонча eklektikos – танловчи,сайлаб олувчи] Ҳар турли,ҳатто бир бирига қарама-қарши бўлган фикр,қараш,ғоя ва назарияларни бирлаштиришга уриниш,принципсизларча қориштириб юбориш.

Dogmatika - bu aniq shart-sharoitlarni hisobga olmay qo‘llaniladigan qoida, prinsip, fikrdir. Dogmatik tafakkur falsafadagi amaliyot va fanning yangi ma’lumotlarini hisobga olmay, aniq makon va zamon bilan bog‘liq bo‘lmagan, o‘zgarmas tushuncha hamda qoidalar bilan ish ko‘ruvchi tafakkur usulidir. Догматика, [юнонча dogma,dogmatos – фикр;қарор;таълимот]1. Қанчалик тўғрилиги танқидий текшириб кўрилмай,ҳақиқат сифатида кўр-кўрона қабул қилинган қонун-қоида,фик;ақида.2. Догматизм – экирган,қотиб қолган,бир томонлама назария ва қонун-қоидаларга,ақидаларга асосланган тафаккур; танқидий қарамай, кўр-кўрона фикрлаш; ақидапарастлик.3. Догматик-қотиб қолган,ўзгармас ақидалар тарафдори;ақидапараст.