1 modul: Turkiy tillarning umumiy xususiyatlari. Reja

-chы / chi – sho’r urushchu, оlt. qatqыchы (kuluvchan), uyquchi
–chan / chen - ishchan, ko‘ngilchan, oltoy achыncha.
-chыl / chil – dardchil, azer. ishchil, qirg‘. o’ychul,
-qay / key – alt. ыylaqay (yig‘loqi)
- qach turk .yuzgey (suzuvchan), utangach (uyat)
- saq / zaq alt. araqыzaq, tuva. o’yunzaq, qirg‘. jurumsaq.
Bu yasalish ham belgining to‘la emasligi ma’nosi asosida yuzaga kelgan. Chunki har ikki kategoriyaga kiruvchi affikslar mavjud.
Ms: qirg‘. aqchil, azerb. ishchil, qirg‘. sarg‘ыch, qozoq sirqay (serovatiy)
4. Fe’l asosdan yasalgan sifat.
Turkiy bobotilda fe’l asosli sifatlar bo‘lib, sifatdosh deb nomlangan. Lekin ular hozirgi turkiy tillardagi sifatdoshdan farq qilgan. Ular zamonni, nisbatni bildirmasdan, faqat harakatning qandaydir sifatini ifodalagan.
Bu qadimgi fe’l asosli sifatlar turg‘un bo‘lmay, ular ot yoki sifatga aylangan. Fe’l asosli sifatlar alohida affikslar orqali yasalgan.
-ma / me: yozma, turk. o’rme, tat. qushma,
- ыq / ik: tuva. uzuk, qirg‘. jabыq, buzuq, tuzik, turk .achыk,
- qan: azerb. chalыshgan, so‘lg‘in, kesgin (azerb), qirg‘. azg‘ыn, turkch. kыrg‘in, shapkыn (qoz) chapqin.
- ag‘an / - egen: azerb. yamag‘an, turkm. durag‘an. Bu qo‘shimcha doimiy sifatni bildiradi.
- ыn / in: butin, butun, qirg‘ uzun predmetdagi
- ach / ech, - ыr / ir: bu qo‘shimcha doimiy belgi xususiyatni bildiradi.
Ms: turk, o‘zbek, turkm, yarar (azerb) aqar, tat qa^oynar.
Qыr / qir – g‘ыr/gir o‘zb. topqir, o‘tkir, olg‘ыr kabi oltoycha bilgir.
5. Olmoshdan yasalgan sifatlarning asosiy xususiyatlari.
Turkiy tillarda olmoshdan yasalgan sifatlar o‘xshatish affiksi yordamida yasalagan: - dag‘, - dыg‘/; - day – dыy: uyg‘. andaq, qandag‘; drev tyurs, andag‘, mundag‘, qirg‘. minday, o’shondoy, tat. shundiy, alt. qandыy (qanday) qardыy, aydыy.