1-модуль. Мустақилликка эришиш арафасида Ўзбекистондаги ижтимоий-сиёсий

86. ТОТАЛИТАР– (тоталитаре – бутунлик, тўлалик, мукаммаллик, «тоталис»
жами, тўла).
87. УМУМИНСОНИЙ ҚАДРИЯТ – барча халқлар учун ижобий
аҳамият касб этадиган, моддий ва маънавий манфаат, мезонлар мажмуи.
88. Валюта – (итал. – қадрланмоқ қиймат) мамлакат пул бирлиги (олтин,
кумуш, қоғоз пулга тенглаштирилган тўлов воситаси). Хорижий валюталар олди-сотди
қилинадиган биржа бозори.
89. ВАЛЮТА КУРСИ – (эхчанге рате фореигн эхчанг рате) – бир
мамлакат валютасининг бошқа мамлакат валютасида ифодаланган баҳосидир.
90. ВЕТО (лот. Вето - тақиқлайман) — ҳозирги замон давлатларида
қандайдир бир органнинг қарорини тўхтатиб қўядиган ёки кучга киришга йўл
қўймайдиган ҳаракат. Давлат бошлиғига парламент қабул қилган қонунларга Вето
қўйиш (қарорларни тақиқлаш) ҳуқуқининг берилиши алоҳида муҳим аҳамият касб
этади. Ветонинг мутлақ(ёки резолотив), бунда давлат бошлиғи парламент қабул
қилган қонунни узил-кесил қайтариш ҳуқуқига эга бўлади ва
нисбатан(кечиктирадиган ёки суспенсив) турлари фарқланади.
91. ВОТУМ (лот. вотум — хоҳиш, ирода) – сайлов жамоаси ёки вакиллик
муассасасининг кўпчилик овози билан ифодаланган ёки қабул қилинган фикри ёки
қарори. Масалан, сайлов вотуми — Президент, парламент, муниципалитет ва
бошқаларга сайловларда сайлов компаниясининг натижаси. Бошқарувнинг
парламентар шаклидаги давлатлар парламенти амалиётида вотум — қоидага кўра,
қуйи палатанинг ҳукумат ёки алоҳида вазирнингсиёсий йўли, муайян хаттиҳаракати
ёки қонунлойиҳасини маъқуллаши (ишонч вотуми) ёки
маъқулламаслигидир (ишончсизлик вотуми). Ишонч вотуми тўғрисидаги масалани
қўйиш ташаббускори ҳукуматнинг ўзи, парламент фракцияси ёки депутатлар
гуруҳи бўлиши мумкин. Ҳукуматга ишончсизлик билдирилиши амалиётда шу
ҳукуматнинг истеъфо беришига ваянги ҳукуматни тузишга (ҳукумат танглигига)
ёки парламентни (қуйи палатани) тарқатиб, парламентга муддатидан олдин сайловлар
ўтказишга олиб келиши мумкин. Иккинчи вариант ҳукуматга парламентни
муддатидан олдин тарқатиб юборишни пўписа қилиш ва шу орқали номаъқул қонун
лойиҳаларини парламентдан ўтказиш имконини беради.
92. ХУСУСИЙ МУЛК ҲУҚУҚИ – шахснинг қонун ҳужжатларига мувофиқ
тарзда қўлга киритган
93. ХУСУСИЙЛАШТИРИШ – жисмоний шахсларнинг ва давлатга
тааллуқлибўлмаган юридик шахсларнинг оммавий мулкиобъектларини ёки давлат
акциялижамиятларининг акцияларини давлатдан сотиболишидир.
94. ЯЛПИ ИЧКИ МАҲСУЛОТ – мамлакатда бир йил давомида ишлаб
чиқарилаган жами пировард маҳсулот ва хизматларнинг бозор қиймати.
95. ЮНЕСКО – БМТнинг таълим, фан маданият бўйича ташкилоти.