1. Mutloq miqdorlar, ularning turlari va o‘lchov birliklari Nisbiy miqdorlar to‘g‘risida tushuncha va ularning ifodalanishi

to‘plamning I qismi to‘plamning II qismi
Knm = ------------------------------- yoki ----------------------------------
To‘plamning II qismi to‘plamning I qismi
Koordinatsiya nisbiy miqdorlari shahar va qishloq aholisi, ayol va erkaklar, tovaroborot hajmidagi oziq-ovqat va nooziq-ovqat tovarlar guruhi, oshxonalardagi o‘z ishlab chiqargan va sotib olgan mahsulotlarning nisbati kabi ko‘rsatkichlarni ifodalashi mumkin.
Misol: Korxonada barcha xodimlar soni 80 kishini tashkil etadi, shu jumladan ishchilar soni 65 ta kishi ma’muriy- boshqaruv xodim 15 kishi; Korxona ma’muriy-boshqaruv xodimlarining ishchilar soniga nisbatini aniqlaymiz :
15 x 100
Knm = ---------------- = 23 %
65
Demak korxona rahbariyati ishchilarga nisbatan 23 foizini tashkil etar ekan.
Taqqoslash nisbiy miqdorlari (Tnm) turli ob’ekt yoki xududlarga taaluqli mohiyati bir xil hodisa, jarayonlarni o‘zaro nisbati bilan taqqoslaydi. Bunda mamlakatlarda ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar, xududlarning katta-kichikligi taqqoslamasi, tarmoqlardagi mehnat unumdorligi, hosildorliklarni taqqoslash va shu kabilar misol bo‘ladi.
Misol: Korxona mahsulot ishlab chiqarish rejasini 3 % ga oshirib bajardi. Agarda korxona o‘tgan yilga nisbatan 5 % ko‘p mahsulot ishlab chiqargan bo‘lsa, mahsulot ishlab chiqarishni necha foizga o‘sishni rejalashtirganligini aniqlang?
Misol: Korxona ishlab chiqarayotgan bir mahsulotining tannarxi o‘tgan davrda 140 so‘m bo‘lgan. Korxona kelasi yil mahsulot tannarxini 135 so‘mgacha pasaytirishni rejalashtirgan. Korxonaning tannarxini pasaytirish reja topshirig‘i nisbiy ko‘rsatkichini aniqlang?
Misol: Avtomobil ishlab chiqarish 1999 yilda 1990 yilga nisbatan 6,0 barobar ko‘paygan, shu jumladan yuk mashinalari ishlab chiqarish 2,0 barobarga, 1999 yilda engil mashinalar hissasi 60% ni tashkil etgan bo‘lsa, ularning 1990 hissasi qancha bo‘lganligini aniqlang?