1. Nanotexnologiyalarning rivojlanish bosqichlari. Kvant mexanikasining istiqbollari

1.1-rasm. Nanotexnologiyaning iqtisodiy rivojlanish tizimi 
Fanning nanokimyo tarmog‘ida noan‘anaviy xususiyatlarga ega materiallarni sintez qilishga 
erishilmoqda. Masalan, 3-5 nanometrli oltin nanokukunlari ajoyib katalizator ekani ma‘lum 
bo‘lgach, Yaponiyadagi bir shirkat uni hojatxonadagi yoqimsiz hidlar tashuvchi molekulalarni 
parchalaydigan hid yutgich sifatida ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘ydi. 
Hozirgi tozalash texnologiyalarida neftning deyarli 20 foizi qayta ishlash imkoni yo‘q. 
So‘nggi yillarda begona molekulani umuman o‘tkazib yubormaydigan nanokatalizatorlar ustida 
ilmiy- tadqiqot ishlari olib borilmoqda. Bunday uskuna o‘rdamida neftning 100 foizini qayta 
ishlash imkoni tug‘ilishi mumkin. 
1-jadval 
XXI asr nanofanlar va nanotexnologiyalar asri bo‘ladi. Molekula va ho‘jayra o‘lchamlaridagi 
bioob‘yektlar va biojarayonlar bilan shug‘ullanuvchi soha - nanotexnologiya yo‘nalishida 
erishilayotgan natijalar ham kishini hayratga soladi. Nyu-York universitetining xodimlari 
Nadrian Sekmen (Nadrian Seeman) va Uilyam Shermen (William Sherman) “ikki oyoqda” 
harakatlanuvchi biologik nanoqurilmani ishlab chiqishda muvaffaq bo‘lishgan. DNK 
molekulalaridan yasalgan va mitti konteyner vazifasini bajara oladigan bu nanorobotni 
murakkab nanotuzilmalarni yig‘ishda ishlatish mumkin. “Nature” jurnalining yozishicha, AQSh 
ning Perdu (Purdue Institute) va Rossiyaning Bioorganik kimyo institutlari tadqiqotchilari 

---

hamkorlikda virusni biokimyoviy igna sifatida ishlatib, ho‘jayra ichiga implantatsiya qilishga 
erishganlar. 
 
 
1.2 rasm. C60 fullerening sxematik ko‘rinishi 
Tirik ho‘jayra ichiga kira oladigan “bioigna”dan sog‘lom DNK ni xavfli o‘smaga 
aylanayotgan ho‘jayralar ichiga joylashtirishda foydalanish mumkin. Bu esa kelajakda 
nanotibbiyotdagi gen-terapiya qurilmalarini xavfli o‘smalarni davolashda ishlatish imkonini 
beradi.