1. Nanotexnologiyalarning rivojlanish bosqichlari. Kvant mexanikasining istiqbollari

 
Kvant mexanikasining istiqbollari 
«Global Industry Analysis» kompaniyasining mutaxasislari nanotexnologiya olamida 
Yaponiya, AQSH va Evroittifoq mamlakatlari peshqadam, degan axborot tarqatdi. Sababi, 
aynan shu mamlakatlar nanotexnologiyaning rivojiga eng ko‘p miqdordagi investitsiyalar 
kiritishni rejalashtirgan. Xususan, nanotexnologiya sohasidagi izlanishlar hamda ishlab chiqarish 
uchun 2006-2010 yillar davomida Yaponiya hukumati 6 milliarddan ko‘proq, AQSH 5,6 
milliard hamda Evroittifoq mamlakatlari 4,5 milliard dollar sarmoya sarflamoqchi.
Rossiya esa nanotexnologiyani 2011 yilgacha rivojlantirish uchun 8 milliard dollar ajratishni 
mo‘ljallayotgani haqida xabarlar bor. Mamlakatimizda "Nanotexnologiya" jurnalini chop etish, 
unda mazkur sohadagi yutuqlar xaqida batafsil ma‘lumot berib borish zarur, degan fikrdaman. 
Mavzuga qaytadigan bo‘lsak, fan tarixchisi Richard Buker fikricha, nanotexnologiya tarixini 
yoritish ikki sababga ko‘ra juda ham murakkab. Birinchidan, bu tushunchaning o‘zi noaniq, 
misol uchun, nanotexnologiya tushunchasi ko‘pincha odatdagi texnologiya atamasi doirasiga 
sig‘maydi. Ikkinchidan, insoniyat qadim zamonlardan beri o‘ zi bilmagan holda 
nanotexnologiya bilan tajriba qilishga uringan. "Nanotexnologiyaga kirish" kitobining muallifi 
Charlz Pul ushbu fikrga bir misol keltiradi: Britaniya muzeyida qadimgi Rim ustalari yasagan 
"Likurga Kubogi" (kubokda buyuk spartanlar qonunining yaratuvchisi hayotidan lavxalar 
tasvirlangan) saqlanadi, U shishaga qo‘shilgan oltin hamda kumushning mikroskopik 
zarrachalarini o‘zida mujjassamlashtirgan. Kubok turlicha yoritilganda, rangi to‘q-qizi1dan toza 
zaringacha o‘zgaradi Xuddi shunday texnologiyalar O‘rta asrda Evropa cherkovlari vitraj (surat 
soladigan rungli oyna)larini tayyorlashda ham qo‘llanilgan. Grek faylasuf olimi Demokrit 
nanotexnologiyaning "otasi" degan qarashlar xam bor. U moddaning eng kichik zarrachasini 
tariflash uchun eramizdan 400 yillar muqaddam ilk bor grekcha "atom" ("bo‘linmaydigan") 
so‘zini ishlatgan. 1661 yili irlandiyalik kimyogar Robert Boyl o‘z maqolasida Aristotelning 
Yerdagi hamma narsa to‘rt elementdan — suv, tuproq, olov va havodan tarkib topgan degan 
qarashi (o‘sha davr al-kimyo, kimyo va fizikaning falsafiy asosi)ni tanqid qiladi. Boyl barcha 

---

narsalar "korpuskulyarlardan" o‘ta kichik qismlardan tashkil topgan, ularning turlicha birikuvi 
har xil modda va buyumlarni hosil qiladi. degan qarashni ilgari surgan. Keyinchalik Demokrit va 
Boyl g‘oyalari ilm ahli tomonidan tan olinadi. Balki hozirgi zamin nanotexnologiyasidagi ilk bor 
Amerikalik ixtirochi Jorj Ismen 1883 yili fotoplyonka ixtiro qilganda ro‘y bergandir. 
Quyidagi voqealar ham nanotexnologiya olamida muhim o‘ ringa ega. 
- 
1905 yili Shveytsariya fizigi Albert Eynshteyn shakar molekulasining o‘lchami 
taxminan 1 nanometr ekanligini asoslab bergan o‘z maqolasini e‘lon qiladi;