1. Neft haqqinda da’slepki ashiliwlar. O’zbekstan Respublikasinda neft sanaati rawajlaniwi

Buxara neftti qayta islew zavodi.

REJE:
1.Buxara neftti qayta islew zavodi.

2.Buxara -Xiva regioni

3. «Buxara NQIZ» modernizaciyalaw hám qayta qurıw» joybarı

Buxara neftni qayta islew zavodı — neft ónimleri óndiriwshi iri sanaat kárxanası. Buxara wálayatı Qarawılbozor qalasında jaylasqan. Ózbekneftgaz quramına kiredi. 1993-jılda qurılısı baslanıp, 1997-jıl 22-avgustda qurılıs jumısları juwmaqlanıp, jumısqa túsirilgen. Qashqadárya hám Buxara wálayatlarındaǵı gaz hám neft kánleri (tiykarınan Ko'kdumaloq gaz kondensati koni) tiykarında islewdi baslaǵan. 18 túrdegi ónimlerdi islep shıǵaradı. Birinshi gezeginiń jıllıq joybar quwatı 2, 5 million tonna gaz kondensatini qayta islewge mólsherlengen. Zavoddıń joybar ma`nisi derlik 500 million dollarǵa teń bolǵan.

Túrli neft ónimleri — joqarı oktanli benzin (AI93, A76 ), dizel janar maysı, aviakerosin, mazut, suyultirilgan neft gazları (Butan, texnikalıq propan, propanbutan, altıngugurt) hám b. ónimler islep shıǵaradı.. Kárxana qurılısın finanslıq tárepten támiyinlew hám qurılıs processinde shet el mámleketlerdiń kóplegen bankleri, kompaniyaları hám firmaları qatnastı. «Cheyz Manxetten» (Amerika ), «Kredi Kommersial de Frans», «Pariba» (Fransiya ), Yaponiya hám AQSH dıń kiripimport bankleri finanslıq járdeminen paydalanildi. Joybardıń texnologiyalıq bólegin ámelge asırıw ushın Fransiyanıń «Technip» firması, Yaponiyanıń «Marubeni» hám «JeGiSi» kompaniyaları qatnasıwında konsorsium dúzildi, Turkiyanıń «Gama» kompaniyası hám Ózbekstannıń qurıwshılari qurılısmontaj jumısların atqardı.
O 'zbekistonda gaz sanaatınıń quram tabıwı hám rawajlanıw tariyxı tiykarınan 1953-jılda Qızılqum sho’linde Setanlantepa aymaǵında birinshi gaz koni ashılıwı menen baslanǵan. Buxara wálayatınıń gaz-neftli aymaqlarında úlken kólem degi jumıslar alıp barılǵan. 1956 -jıldıń 17-oktyabrida Gazlı maydanındaǵı 600 metrlik qudıqtan kúshli gaz fantanı otilib shıqqan. Bunıń menen 0 'zbekiston gaz sanaatında jańa dáwir baslanǵan. Keyinirek Buxara -Xiva aymaǵında Shortan , Zevarda, Pomiq, Alan, K o'kdumaloq, Arqa 0 'rtabuloq, Kruk kánleri izlep tabılǵan hám jumısqa túsirilgen. Ústúrt o'lkesinde ǵárezsizlik jıllarında Urga, Arqa Berdax, Ushsay, Surg'il sıyaqlı qatar gazkondensat kánleri tabılǵan hám olardan ayırımları jumısqa túsirilgen. O 'zbekistanda neft hám gaz sanaatınıń rawajlanıwı hám rawajlanıwın Respublikamız ǵárezsizligi menen tuwrıdan-tuwrı baylanıstırıp, sonnan keyingi jıllarda bul tarawda erisilgen saldamlı tabıslar haqqında oylaw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı. Ózbekstan Respublikası ǵárezsizlikke eriskennen keyin neft hám gaz sanaatın rawajlandırıw máselesi zárúrli wazıypaǵa aynalǵan. 1992- jılda 23-dekabrde neft hám gaz sanaatı hám de ol menen baylanıslı barlıq kárxana hám shólkem mákemeler birden-bir basqarıwǵa birlestirilgen hám «Ózbekneftgaz» korporatsiyasi qurildi.
1993-jıl Ferǵana botig'ining’ juda tereń qatlamlarınan (Min’bulaq strukturasınan ) neft atilip shıqqan (qıdırıw -burǵılaw jumısları dawam etpekte). Respublika neft sanaatı xalıq xojalıǵınıń neftqa bolǵan talapların tolıq qandırıw múmkinshiliklerine iye bo’lindi. Ásirese, K o'kdumaloq neftgazkondensat koni ashılǵannan keyin Fransiyanıń TEKTER firması menen sheriklikte Buxara wálayatınıń Qoravulbozor rayonında Buxara neftni qayta islew zavodı 1996 -jılda qurip tamamlandi. 1997-jılda joqarı sapalı surkov mayları óndiriske qánigelesken O 'zbekistan AQSH « O 'z-Teksako» qospa kárxanası dúzildi. 2000-jılda Ferǵana neftni qayta islew zavodı tolıq remontlandi. Usı zavodta surkov mayları hám janılg'i óndiriske qánigelesken bolıp, 30 dan artıq texnologiyalıq maylar islep shiǵarıladı hám Oltiariq neft zavodı janılg'i jóneliste qayta jihazlandi.
Buxara -Xiva regioni – O'zbekistondagi tiykarǵı neft qazib alıwshı region esaplanadı, bul jerde gaz túrindegi úyinler menen kesilisken neftgaz hám neftgazkondensat kánleri isletiledi. Bul kánlerden qazib alınatuǵın neft joqarı gaz faktorlarına iye boMib, gazdı qazib alıwshı qudıqlarǵa jarıp kiriwi menen xarakterlenedi hám yoMdosh gazlardı utilizaciya etiw talap etiledi. Qatlam energiyasınan hám neft qudıqlarınan qazib alınatuǵın shiyki zattan puxtalıq menen paydalanıw ushın joqarı hám tómen basımlı gazlardı utilizaciya qılıwda neftni tayarlaw apparatına kóp teksheli ajıratıw apparatı biriktiriladi. Bunday basımlı yigMsh sisteması joqarı basımlı hám temperaturalı kánlerde, y a'ni Ko'kdumaloq Qubla Kemachi, Jenov, Arqa Kebirtan, Qumshekerbuloq, Úmit kánlerinde qollanilmaqda (2. 9, 2. 10, 2. 11 - súwretler).
Jańa Qoratepa koni Qasqadaiyo wálayatınıń Nıshan rayonında Buxara -Xiva neft-gazlı oblastining Beshkent bukilmasida jaylasqan. M aydonda jer astı neft hám gaz kánlerine izlov-qıdırıw jumısları 1990 -jılda baslanıp, házirgi dáwirshe dawam etpekte. Kondan sanaat miqyo182 sidagi gaz, gaz kondensati hám neft shıǵıwı menen Jańa Qoratepa koni ashılǵan. 2005-jıldan baslap konda neft qazib olina baslanǵan.
Manǵıt maydanı Qashqadárya wálayatı G'uzor rayonı BuxaraXiva neftgazlilik regioniniń Beshkent bukilmasida jaylasqan hám maydandıń strukturası 1979 -jılda tayarlanǵan. Burǵılaw jumısları 1987-jılda baslanıp, sanaat kólemindegi neft hám gaz alınıp, qudıq 1988-jıldan tamamlanılǵan. Qudıqtı tamamlanılǵan fonddan isletiw fondiga o 'tkazish maqsetinde 2011-jıldan A-50 dáskesi járdeminde jumıs alıp barılǵan. Qudıq ózlestirilip, sanaat kóleminde Neft alınıp, 2011-jılda jumısqa túsirilgen. Ruboyi maydanı Qasqadaiyo wálayatınıń Nıshan rayonı BuxaraXiva neftgazlilik regioniniń Chordjou tekshesindegi Beshkent bukilmasida jaylasqan. Ruboyi maydanında izlov qudug'i burǵılaw jumısları 2011-jılda jumısları baslanǵan hám 2011-jılda tamamlanılǵan.
«Buxara NQIZ» modernizaciyalaw hám qayta qurıw» joybarı ámeldegi quwatlardı qayta islew tereńligin 79 procentten den 95 procentke ge shekem asırıw, jarıq neft ónimlerin islep shıǵarıw kólemin 77 procentten 91 procentkeshe asırıw hám Yevro 5 standartı talaplarına juwap beretuǵın neft ónimlerin óndiriske jóneltirilgen.