1. Neft haqqinda da’slepki ashiliwlar. O’zbekstan Respublikasinda neft sanaati rawajlaniwi

Shortan gaz ximiya kompleksi ha’m Uz-Kor Gas Chemisal
MSHJ

REJE:

1.Sho'rtan GKM qurılısı ha’m jillar dawaminda rawajlaniwi haqqinda

2." Shıyshebazalt talshıq tiykarında polipropilen trubalar islep shıǵarıw" joybarı

3.Joybardıń tiykarǵı maqseti

SHo'rtan GKM qurılısı 1998-jıldan baslanǵan. " Ózbekneftgaz" milliy xolding kompaniyasınıń ǵárezsizlik jıllarında ámelge asırǵan eń jaqsı joybarlarınan hám xalıq aralıq sheriklik jemislerinen biri bolıp tabıladı. 2001-jılda jumısqa túsirildi. 2002-jıl 15-avgustda birinshi polietilen alındı.

Kompleks qurılısında AQShtin’ " ABB Lummus Global", " Honeywell", Germaniyanıń " Fisher", " Ermafa", Kanadanıń " Nova Chemicals", Italiyanıń " Renco", " ABB Soimi", Yaponiyanıń " Mitsui", " Nisho Ivai", Fransiyanıń " Upedex", Rossiyanıń " Soyuzvneshtrans", vNIIGaz firma hám kompaniyaları aktiv qatnasta. Sonıń menen birge, AQSH dıń " Eksimbank", " Cheyz Manxetten Bank", Fransiyanıń " Pariba", Germaniyanıń " Kommersbank", Yaponiyanıń " Eksimbank", " Germes" qamsızlandırıw agentligi óz investitsiyaları menen qatnastı. Komplekstiń texnologiya bólegi gazdı tazalaw apparatı, polietilen granulalari islep shıǵariwdan ibarat. Shortan gaz-ximiya kompleksi — Ózbekstandaǵı eń iri gaz sanaatı kárxanalarınan biri. " Ózbekneftgaz" milliy xolding kompaniyası quramına kiretuǵın unitar kárxana. Qashqadárya wálayatınıń G'uzor rayonındaǵı Shortan qalashasında jaylasqan. 150 ge den artıq maydandı iyeleydi. Jergilikli kánlerden alınatuǵın gazdı qayta islep, organikalıq sintez, polietilen, janar may gazı, suyultirilgan gaz, gaz kondensati, donador altıngugurt, polietilen plenkalar islep shıǵaradı. Mámlekettiń eń iri salıq tólewshi 20 ta kárxanasınan biri (2020 )
Joybar quwatına kóre, kompleks bir jılda 4, 2 mlrd. m³gazni qayta isleydi, 125 mıń t polietilen granulalari, 137 mıń t suyultirilgan gaz, 103 mıń t gaz kondensati, 4 mıń t donador altıngugurt, sonıń menen birge, 4, 2 mlrd. m³tovar gaz (janar may ) islep shıǵaradı. 2004-jılda 100 mıń t polietilen, 85 mıń t suyultirilgan gaz, 88 mıń t gaz kondensati, 2, 6 mlrd. m3 tovar gaz, 100 t altıngugurt islep shıǵarıldı.
Kompleks óniminiń 60% ten aslamı shet el — Ukraina, Rossiya, Kazaxstan, Baltıqboyı, Polsha, Vengriya, Avstriya, Gretsiya, Turkiya, Iran, Pakistan, Kitay hám basqalar mámleketlerge eksport etedi. 1996 -jıl 11-noyabr Ózbekstan Respublikası ministrler Mákemesiniń " Polietilen ónimleri islep shıǵaratuǵın Shortan gaz-ximiya kompleksi qurılısı tuwrısında" gi 395-sanlı Sheshimi qabıllandı.
1998-jıl 13-iyun Ózbekstan Respublikası ministrler Mákemesinıń " Ózbekneftgaz korporatsiyasi markasiy apparatı quramında gaz-Shortan ximiya kompleksi qurılısı basqarmasın shólkemlestiriw tuwrısında" gi 249 -sanlı Sheshimi qabıllandı. G'uzorda kompleks qurılısı baslandı.
1998-jıl fevral " Ózbekneftgaz" MXK ABB Lummus Global (AQSh), ABB Soimi (Italiya ), Mitsui & Co, Toyo Engineering, Nisho Iwai Corp (Yaponiya ) kompaniyalarınan ibarat konsorsium menen Kebirtan gaz-ximiya kompleksiniń texnologiyalıq bólegin " paydalanıwǵa tayın halǵacha" qurılısın ámelge asırıw tuwrısında shártnama imzoladi. Joybardıń ulıwma baxası $500 mln. ni quraydı, bul aqshanıń shama menen yarımı xalıq aralıq konsorsium qatnasıwshıları tárepinen finanslastiriladi.
2001-jıl 21-dekabr Komplekstiń rásmiy ashılıw dástúri ótkerildi. Dástúrde sol waqıttaǵı Ózbekstan Respublikası Prezidenti Islam Karimov hám joqarı dárejedegi qatnastı.
2002-jıl 30 -iyul kúni kompleksde spesifikatsiyasiga kóre birinshi polimer etileni alındı. Proektlestiriw waqtında kompleks jılına 140 mıń tonna etilen óndirisi joybarlastırılǵan. 15-avgust kúni UzClear sawda belgisi astındaǵı birinshi " ózbek" polietileni islep shıǵarıldı. Proektlestiriw waqtında kompleks jılına 125 mıń tonna polietilen óndirisi joybarlastırılǵan.
2004-jıl sentyabr ayında AQShda " Ónim sapası ushın" sıylıqı, Shveysariya (Jeneva qalası ) de " Islep shiǵarılatuǵın ónimdiń sapası hám biznesde ájayıp kórsetkishi ushın" medalı menen táǵdirlandi.
2005-jıl Shaxrisabz rayonı Miraki awılında " Suńqar" balalar salamatlandırıw dem alıw ornıı jumısqa túsirildi. Dem alıw ornında neft-gaz sistemasında isleytuǵın xızmetkerlerdiń perzentleri xordiq shıǵaradı. Sol jılı TUv CERT (Germaniya ) sertifikatlastırıw shólkemi járdeminde kárxanada ISO 9001:2000 xalıq aralıq standart talaplarına muwapıq sapa menejmenti sisteması engizildi hám sertifikat alındı.
2006 -jıl Shortan GKM esabınan Nıshan rayonı Nurıston qalashasında " Erketay" balalar bag’shasi hám de 844 orınlı mektep qurip beildi. 10 -iyul kúni Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń " Qarsıtermoplast mámleket kárxanasın qayta shólkemlestiriw tuwrısında" gi PQ-406 -sanlı Sheshimi menen " Qarsıtermoplast" kárxanası kompleks balansına ótkerildi hám ximiyalıq tárepten turaqlı bolǵan 0-40 C ge shekem temperatura daǵı suyıq hám gazsimon elementlardı uzatıw ushın diametri 25 mm. den 250 mm.ge shekem bolǵan polietilen trubalar islep shıǵarıw jolǵa qoyıldı.
2007-jıl Dekabr ayında " Qarsıtermoplast" kárxanasında polietilen trubalardı baylaw bólimler islep shıǵarıw jolǵa qoyıldı.
2008-jıl OHSAS 18001 kásiplik sog'liq hám qáwipaizlikni basqarıw sistemasına muwapıq xalıq aralıq standart talaplarına juwap beretuǵın kásiplik qáwipaizlik hám sog'liq sisteması engizildi.
2009 -jıl Iyul ayında suwı tańsıq bolǵan aymaqlardaǵı xojalıqlar ushın tamshılatib suwǵarıw sisteması butlovchi bólimlerin óndiriske mólsherlengen liniya jumısqa túsirildi.