1-nji sapak

2-nji SAPAK 
 
Tema: Türkmenistanyň taryhynyň Oguz han döwri. 
 
1. Türkmenistanyň taryhynyň Oguz han eýýamynyň gysgaça häsiýetnamasy. 
2. Altyndepe – sebitde iň ilkinji şäher-döwletidir. Marguş ýurdy. 
3. Aleksandr Makedonskiniň Merkezi Aziýa ýörişi. 
4. Oguz han eýýamynda türkmen topraklarynda dörän döwletler (Parfiýa döwleti, 
Gadymy Horezm, Grek-Baktriýa we Kuşan döwletleri). 
1. Türkmenistanyň taryhynyň Oguz han eýýamynyň gysgaça häsiýetnamasy. 
Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň taryhy aşakdaky eýýamlardan ybaratdyr: 
- Oguz han Türkmen eýýamy, 
- Gorkut ata Türkmen eýýamy, 
- Görogly beg Türkmen eýýam, 
- Magtymguly eýýamy, 
- Garaşsyzlyk eýýamy. 
Türkmenistanyň taryhynyň birinji eýýamy bolan Oguz han eýýamy wagt taýdan 
biziň eramyzdan öňki V müňýyllykdan – biziň eramyzyň 650-nji ýylyna çenli döwri 
öz içine alýar. Birinji eýýamda milletiň ruhy gözbaşy Oguz han Türkmendir.
Mukaddes Ruhnamada bellenip geçilişi ýaly, bu eýýamyň oňony öküz bolup, 
zähmetsöýerlik, jepakeşlik, erklilik, güýçlülik, döwletlilik alamatlaryny özünde 
jemleýär. Bu eýýamda Oguz hanyň ýol-ýörelgesi boýunça hereket eden sada türkmen 
güzeranyny halal zähmeti bilen dolandyrypdyr. 
Her ýoldan ýöremegiň ýörelgeleri bolýar. Oguz hanyň gönümellik, halallyk we 
adalatlylyk ýolundan ýöremegiň ýörelgeleri dyzmaçlyk, gaýduwsyzlyk hem-de 
mertlikdir. Oguz hanyň bitewilik, agzybirlik we jebislik ýolundan ýöremegiň 
ýörelgeleri bolsa jepakeşlik, erklilik, güýçlilik hem-de zähmetsöýerlikdir. 
Oguz hanyň ýol-ýörelgelerine eýeren türkmenlerde bu eýýamda işjeňlik ýokary 
derejä ýetipdir. Bu döwürde Türkmenistanyň ýerlerinde ekerançylyk we maldarçylyk 
ösen derejä ýetipdir, senetçiligiň birnäçe görnüşleri ýüze çykypdyr. 

---

2 
Arheologlar Aşgabadyň 27 km demirgazyk-günbatar tarapynda ýerleşýän Jeýtun 
kakyň golaýyndaky gadymy ekerançylygyň oturumly ýeriniň üstüni açdylar. 
Ekerançylyk we maldarçylyk bilen meşgullanmak jeýtunlylaryň esasy käri bolupdyr. 
Ol ýerden çakmakdaşdan ýasalan oragyň, beýleki zähmet gurallarynyň, öý geçisiniň, 
eldekileşdirilen itiň, ýabany goýunyň, keýigiň, ýekegapanyň süňk galyndylarynyň 
tapylmagy, ýaşaýyş jaýlarynyň suwaglarynda arpadyr bugdaý däneleriniň yzlarynyň 
galmagy muny tassyklaýar. Jeýtunlylar ussat küýzegär bolupdyr. Olar toýun 
palçykdan düýbi ýasy gap-gaçlary ýasap, olary bişirmäni, reňklemäni, göni we egri-
bugry çyzyklardan ýönekeý nagyş görnüşinde bezemäni başarypdyrlar. 
Bulardan başga-da, XX asyryň başlarynda (1904 ý.) Rafael Pampelliniň 
ýolbaşçylygyndaky amerikan ekspedisiýasy tarapyndan geçirilen gazuw-agtaryş 
işleriniň netijesinde Änewiň ak bugdaýyň watanydygy anyklandy. Ol ýerlerden 
ekerançylaryň zähmet gurallarynyň dürli görnüşleri, nagyş bilen bezelen gap-gaçlar, 
şeýle hem arpa we bugdaý dänesi tapylypdyr. Şol tapyndylaryň ýaşy bolsa 5 müň 
ýyldan hem köp diýlip hasaplanýar.