1. Oqıw materialları

Muġdar ózgerisleriniń sapa ózgerislerine ótiwi nızamı. Qubılıslarġa keńislik-waqıt ólshemi kóz-qarasınan sıpatlama beriw procesinde «qay jerde?» hám «qashan?» sorawları birinshi orınġa shıġadı. Olardı biliwge bolġan taġı bir jantasıw «ne?» sorawı menen baylanıslı. Belgili orında hám belgili waqıtta orın alġanusı qubılıs neden ibarat? Ol qalay qásiyetler menen sıpatlanadı? Basqa qubılıslardan onıń parqı neda hám qay aspektten olarġa uqsas? Bunday sorawlarġa juwap qubılıslardı sapa hám muġdar aspektinen sıpatlaw arqalı beriledi. Bul sıpatlama predmeti sapa hám muġdar kategoriyaları menen ańlatıladı. Eń tereń analiz de qubılısta sapa yaki muġdar aspektinen sıpatlaw múmkin bolmaġan nárseni anıqlaw imkaniyatın bermeydi. Solay eken, sapa hám muġdar – qubılıstıń qaldıqsız «bólshekleniwshileri» yaki tárepi bolıp tabıladı.
Muġdar hám sapa ózgerisleriniń bir-birine ótiwi nızamı rawajlanıw procesiniń mexanizmini ashıp beredi, ol qay tárizde hám qanday formalarda ámelge asırılıwın kórsetedi. Bul nızamnıń ózgesheligin, onıń qanday kórinis tabıwı hám ámel qılıwın anıqlaw ushın onıń tiykarġı túsinikleri: sapa, muġdar, O`lshem, sekiriwdiń mazmunın ashıp beriw talap etiledi.
Sapa nárselerge tán hám olardıń bolmısı menen áyne bolġan hámde olardı belgili bir baylanıslar sistemasıdaġı basqa nárselerden parıqlaw imkaniyatın beretuġın ózine tán ózgeshelikti sáwlelendiredi. Nárselerdiń sarası olardıń shekliligi menen uyġın baylanıslı,
óytkeni usı sapa joq bolıwı menen nárseniń ózi de joq boladı, ol basqa nársege aynaladı. Barlıq nárseler, processler, qubılıslar sapa menen bir qatarda belgili bir muġdarġa da iye boladı. Olar sózsiz tárizde belgili bir ólshem, kólem, massa hám usı kibiler menen sıpatlanadı. Sapa – nárseniń ishki ózgesheligi, predmetti usı aspektten parıqlaw ushın zárúr hám jetkilikli bolġan qásiyetler jıyıntıġı. Sapa – qásiyetlerdiń ápiwayı jıyıntıġı emes, al bálkim olardıń belgili bir birp
útinlikten orın alġan hám predmettiń ayrıqsha mánis sıpatında orın alıwın belgilewshi sisteması bolıp tabıladı. Predmetlerdiń múnásibetleri hám baylanıslarınıń reń-báreńligi áyne bir predmette qarama-qarsı qásiyetler hám sapalar bar bolıwın túsindiredi. Bir aspektten jeńil nárse basqa bir aspektten awır boladı, bir baylanısda aq nárse basqa bir baylanısta qara boladı hám t.b. Máselen, suw hám puw bir-birinen sapa aspektinen parıq qıladı ma yaki muġdar aspektinen be? Zattıń agregat halatın salıstıratuġın bolsaq, suw hám puw sapa aspektinen parıq qıladı. Salıstırıw suw hám puwdıń ximiyalıq quramın anıqlawdı kózde tutsa, olardıń ortasında muġdarlıq parıq orın aladı. Biraq hár qanday nárse bir aspektten bir sapaġa hám túrli aspektlerden kóplegen sapalarġa iye boladı