1. Oqıw materialları

14- Tema: Din ma`deniyat fenomeni
Joba

1. 
   Din fenomenologiyasi.
   
2. 
   Din filosofiyası.
   
3. 
   Buddizmnın’ payda bolıwı-to’rt haqiqat, nirvana.
   
4. 
   Xristianlıqtın’ payda bolıwı. Xristianlıqtın’ bo’linip ketiw sebepleri.
   

Dinnin’ ko’zge koriniwshi, sırtta ko’riniwshi ta’replerin u’yreniwshi ilim tarawı «Din fenomenologiyasi» dep ataladı. Din fenomenologiyasi, tariyxiy qa’liplesiwlerin itibarg’a almag’an halda diniy fakt ha’m waqıyalıqtın’ bizge ma’lim bolg’an ta’replerin tiykarg’ı orıng’a ko’teredi. Tu’rli dinlerdin’ ibadat ha’m meresimlerin, muqaddes orınların analiz kılıp birdeylik ta’replerin tabıwg’a h’areket qıladı.
Din fenomenologiyasi diniy tuyg’ı ha’m bul tuyg’ının’ ko’rinislerin derlik pu’tin du’nyada bir-birine uqsawına bildiredi. Barlıq dinlerdin’ ideyalarının’ bir ekenligin sıpatlawg’a ha’reket qıladı. Sonın’ menen birge diniy belgilerde jasırıng’an ma’nilerdi ashıw ha’m ka’ramatlı so’zlerdin’ muqaddes mazmunın jaratıw sıyaqlı isler onın’ wazıypasına kiredi.
Din fenomenologiyasi, materiallardı dinler tariyxınan aladı. Biraq ol bul materiallarg’a tariyxıylıqtan ko’re ko’birek sistematik tarepten jandasadı.
Din filosofiyası. Din sotsiologiyasi, Din psixologiyasi sıyaqlı tiykarg’ı teması “din” bolg’an Din filosofiyası, dindi filosofiyadan kelip shıqqan h’alda analiz kıladı. Bul izertlew tiykarında aqılıy ha’m biyta’rep jol tutıladı. Bul ilim tu’ri, qandayda bir jaratıwshı ku’sh isenimge filosofiyalıq bir tiykar tabawg’a ha’reket qıladı. Sol sebebli de din filosofiyası tarawında is alıp barıwshılardın’ maqseti dinnin’ h’aq yamasa jalg’an emesligi emes, din hu’kimlerinin’ logik a’hmiyetin ashıp beriw esaplanadı. Bul maqset penen olar, en’ da’slep qudaydın’ barlıg’ı menen baylanıslı da’lillerdi sıng’a yamasa analizin qıladı, bul da’llerdin’ qanshellik tiykarlı h’a’m tiykarsız ekenligi ma’selesin ko’rip shıg’adı.
Din filosofiyası, dinnin’ mazmunı, insannın’ diniy h’aqıyqatlar menen bolg’an baylanısın uyrenedi. Bul ilim tu’rinin’ diqqatinda bolg’an temalardın’ basında qudaydın’ barlıg’ı,sıpatları, jaratıwshılıg’ı, du’nyanın’ jaratılıwındag’ı maqset, qayta tiriliw, payg’ambarlıq h’a’m voh’iy sıyaqlı ken’ ko’lemdegi metafizik xarakterge iye ma’seleler tiykarg’ı orındı iyeleydi. Bunnan tısqarı ilim-iyman, ilim-din, din-ma’deniyat, diniy ta’jiriybe, diniy sezimler sıyaqlılar da bul ilim tu’rinin’ tiykarlarına kiredi.