1 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

- 25 - 
 
XULOSA 
 
Kurs ishimning yakunida shuni aytishim kerakki, bu mavzu bilan ishlash men 
uchun juda qiziq edi. Men Ingliz tilidagi qisqartmalar tarjimasining xususiyatlari 
haqida barcha muhim ma’lumotlarni oldim. 
Ingliz tilidagi qisqartmalarni tarjima qilishda nafaqat nutqning xususiyatlarini, 
balki psixolog, odamlarni va ularning xulq-atvorini tushunadigan odam bo'lish 
kerak. Yaxshi tarjima qilishni istagan ushbu kasb vakillari turli xil faoliyat 
turlarini: tarjima va tarjimani birlashtirish imkoniyatiga ega bo'lishlari kerak. 
Tushuntirish odamlar bilan ishlashni o'z ichiga oladi, ya'ni tarjimaning ushbu 
turida siz tezda tildan tilga o'tishingiz va aytilganlarning ma'nosini tushunishingiz 
kerak. Bir vaqtning o'zida ketma-ket tarjima va tarjima mavjud. 
Ushbu tadqiqot natijasida men quyidagi xulosaga keldim, ingliz tilidagi 
qisqartmalarni o’zbek tiliga tarjima qilish muammolari va ularning xususiyatlari 
haqida bayon etdim. Dastlab biz ingliz tilidagi qisqartmalarning ilmiy xususiyatini 
belgilab, boshqa shunga o’xshash atamalardan farqini aniqlaymiz: ekzotik leksika, 
ekvivalent leksikasiz varvarizm va boshqalar. Bu muammo o’zbek tilidagi 
adabiyotlarning ingliz tiliga tarjima qilingan namunasida tahlil qilingan. Biz ushbu 
qismda quyidagi savollarni o’rganib chiqamiz: 
- fanda ingliz tilidagi qisqartmalarni tarjima qilish muammolari o’rganiladi; 
- filologiyada ingliz tilidagi qisqartmalarni tushunchasining mohiyati 
aniqlanadi; 
- kontseptsiya boshqa shunga o’xshash atamalardan farqi aniqlanadi; 
- badiiy adabiyotda o’zbek qisqartmalarining mavzuli tasnifi yaratildi; 

---

- 26 - 
 
- ingliz tilidagi qisqartmalarni xorijiy tillarga tarjima qilish usullari belgilandi; 
- ingliz tilidagi qisqartmalarni o’zbek tiliga tarjima qilish xususiyatlari 
o’rganiladi. 
- o’zbek qisqartmalarini inglizcha talqini aniqlangan. 
Biz dunyo olimlarining ingliz tilidagi qisqartmalari tushunchasi haqidagi 
fikrlari bir-biriga mos kelmasligini aniqlaymiz. Biz ma’lumotlarga nisbatan 
filologlarning fikrini belgiladik. Bolgariyalik to’laqonli olimlar S. Vlaxov va S. 
Florinlar xarakteristikani, xususiyatlarini va tavsifni beradi. Ta’rifning to’g’riligini 
isbotlash uchun ingliz tilidagi qisqartmalarga nisbatan tilshunoslarning boshqa 
ishlarini ham ko’rsatadi. Masalan, rus tilshunosi M. L. Vaysburd ingliz tilidagi 
qisqartmalarni tahlil qilgan mintaqaviy geografiya, nomlar, hayot tarzida 
qo’llaniladigan ba’zi so’zlar nomi va boshqalarni o’z ichiga oladi. Boshqa olim L. 
N. Sobolevning fikricha, ingliz tilidagi qisqartmalar o’zbek tilida to’g’ridan-to’g’ri 
ekvivalenti bo’lmagan so’z yoki iboradir. 
Ammo shu o’rinda shuni ta’kidlash kerakki, ingliz tilidagi qisqartmalar ham 
nutqning, og’zaki tilning bir qismidir. Ingliz tilidagi qisqartmalar ham o’zgaradi. 
Shuning uchun ingliz tilidagi qisqartma tushunchasi har qanday og’zaki til kabi 
ancha dinamik jarayondir. 
Shuning uchun ushbu kurs ishida o’zbek tili bilan qisqartmalarni ingliz tiliga 
tarjima qilishning asosiy xususiyatlari va mohiyati bayon etilgan. Ingliz tilidagi 
qisqartmalarni bir tildan boshqa tilga tarjima qilishning tayyor retseptlari mavjud. 
Tarjimon aniq vaziyatlarda har bir holatda alohida to’g’ri yechim topishi kerak. 
Har bir qisqartmalar tarjimon uchun alohida muammodir. Bu borada taniqli 
tarjimonlarning amaliyotini o’rganish zarur. Bu erda ingliz tilidagi qisqartmalarni 
chet tillariga tarjima qilishda yuzaga keladigan muammolarga javoblar to’plamini 
topish mumkin. 
Ingliz tilidagi qisqartmalarni tarjima qilishning asosiy usullaridan biri bu 
transkripsiyadir. Bundan tashqari, qisqartmalarning chet tillariga o’tkazishning 

---