1. O’zbekistonning eng yangi tarixini o’qitish va o’rganish tizimining tashkil etilishi

---

1-MAVZU. Mustaqillikka erishish arafasida O’zbekistondagi ijtimoiy-siyosiy jarayonlar 
va Mustaqil O‘zbekiston Respublikasining tashkil topishi 
Reja:
 
1. O’zbekistonning eng yangi tarixini o’qitish va o’rganish tizimining tashkil etilishi. 
2.  O’zbekiston davlat mustaqilligining e’lon qilinishi va umumxalq tomonidan ma‟qullanishi. 
3. O’zbekiston Respublikasi davlat ramzlarining qabul qilinishi 
4. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi – mustaqil davlatning asosiy qonuni.
Tayanch iboralar:
 
 
O’zbekistonning eng yangi tarixi fanining predmeti, O’zbekistonning eng yangi tarixi 
fanining o’rganish obyekti. O’zbekistonning eng yangi tarixi fanining maqsadi va vazifalari. 
Metodologiya, Dialektika, Marksizm, Materializm. Xronologiya, Arxiv manbalar, Tarixni 
davrlashtirish, Komil inson, Davlat tili t o’g‟rishdagi qonun. Referendum. Prezidentlik instituti. 
Navruz. Vijdon erkinligi. Milliy qadriyatlar. Mustaqillik Deklaratsiyasi. GKCHP (Favqulodda 
holat). Davlat suvereniteti. Davlat mustaqilligi asoslari t o’g‟risidagi qonun.
 
Davlat bayrog’i. 
Davlat gerbi. Davlat madhiyasi. Konstitutsiya. Referendum. Taraqqiyotning “ O’zbek modeli”. 
Reforma. Bozor iqtisodiyoti. Ijtimoiy himoya. 
O’zbekistonning yangi tarixi mustaqillikni qo’lga kiritish va O’zbekiston Respublikasining 
rivojlanish tarixidir. Shu boisdan, bu tarixning boshlanish nuqtasi sifatida sovet totalitar 
tuzumining so’nggi o’n yilligi davrida O’zbekiston uchun o’ta xavfli voqealarga boy bo’lgan 
1989 yilni ko’rsatish mumkin. Ushbu voqealar negizida esa inqirozga yuz tutgan ma‘muriy-
buyruqbozlik tizimi, respublikalarning milliy, iqtisodiy, ijtimoiy manfaatlarini inobatga olmaslik 
siyosati va paxta yakkahokimligi oqibatida ijtimoiy-iqtisodiy va ekologik ahvolning, insonlar 
hayot darajasining fojiali yomonlashuvi yotar edi. O’zbekiston tarixining eng murakkab davrida 
siyosat maydoniga kelgan Islom Karimovning jasorati, say-harakatlari natijasi o’laroq, 
respublika manfaatlari qat‘iyat bilan himoya qilindi, mamlakatni siyosiy va iqtisodiy 
parokandalikdan, ichki va tashqi nizolardan saqlab qolishga erishildi. Natijada 1991 yilda 
O’zbekiston mustaqil davlat deb e‘lon qilindi. Bu o’zbek xalqi va davlatchiligi rivojlanishida 
yangi, hal qiluvchi nuqta bo’lib qoladi.
 
Ikkinchidan, O’zbekisgonning suveren davlat sifatidagi eng yangi tarixi insoniyat tarixi 
rivojlanishidagi yangi bosqichga to’g’ri keldi. Bu bosqichda biz yangi davrga qadam 
qo’ymoqdamiz, ko’z o’ngimizda jahonda butunlay yangi tartib o’rnatilmoqsa. O’zbekistonning 
eng yangi tarixi esa insoniyat eng yangi tarixining ajralmas qismi sifatida zamonaviy dunyoning 
global voqealari bilan chambarchas bog’liq.
 
Shuni alohida e‘tirof etish lozimki, insoniyat tarixiga nazar solsak, demokratik jarayonlarni 
amalga oshirishda muhim ahamiyat kasb etgan, milliy davlatlarning ijtimoiy-iqtisodiy, 
ma‘naviy-ma‘rifiy-siyosiy-huquqiy taraqqiyoti asosiy omil bo’lib xizmat qilgan. Har bir xalq 
demokratiyani o’z mentaliteti, o’z ko’nikmalari, qadriyatlariga munosib tarzda u yoki bu 
darajada hayotga joriy qiladi. Umuminsoniy mohiyat va mazmunga ega bo’lgan tamoyillar har 
bir davlatning taraqqiyot darajasi, boshqaruv tizimi, siyosiy muhiti, xalq ommasi ijtimoiy 
ongining faolligi bilan bog’liq holda joriy qilinadi. Xuddi shu va boshqa ijtimoiy rivojlanish 
sur‘atlarini belgilovchi omillar ta‘sirida davlatning demokratik jarayonlarini joriy qilish sur‘atlari 
jadallashadi yoki sustlashadi. Demak, demokratiyani yuqoridan majburan joriy etish mumkin 
emas!?
 
Demokratiya - xalq ijodi, fuqarolarning ijtimoiy-siyosiy faolligi natijasida qo’lga 
kiritiladigan boshqaruv tizimi. Demokratiya doimo xalq ommasining pok va halol harakati, o’z 
huquqlari, ehtiyojlarini qondirish uchun olib borgan mashaqqatli kurashlari, faol mehnati na-
tijasida qo’lga kiritilgan. Islom Karimov har doim, milliy davlatlarda demokratik tamoyillarni 
hayotga joriy qilish turli yo’llar vositasida amalga oshirilishi, lekin uning asosiy talabi va omili 
doimo shaxsning huquq va erkinliklari, shu jumladan, erkin fikrlash hamda mulohazalarini 
bemalol erkin bayon qilish huquqini ta‘minlash bo’lib, har qanday davlatning demokratik 

---

jarayonlarini amalga oshirishda ma‘lum muddat talab qiluvchi holatdir, deb ta‘kidlaydi. 
Avvalambor, demokratiyaning huquqiy asoslari barpo qilinishi shart. Ushbu jarayonlarni sun‘iy 
ravishda jilovlab turish yoki sur‘atlarini jadallashtirish ijobiy natijalarga olib kelmaydi.
 
Hozirgi paytda huquqiy demokratiya yo’lini tanlab jadal sur‘atlarda rivojlanayotgan milliy 
davlatimiz uchun insoniyat tarixining turli davrlarida demokratik davlatlarning shakllanishi va 
amaliyotini tahlil qilishi, qiyosiy o’rganishi muhim ahamiyatga ega. Ya‘ni, dunyo davlatlari 
demokratiyaga ma‘naviy-ma‘rifiylashgan jamiyatga xos tamoyillar bilan munosabatda bo’lishlari va 
baholash madaniyatini egallab olishlari, hatto ba‘zi manfaatlardan voz kechishi ham mumkin. 
Masalan, hayot kechirish G’arb turmush tarziga mos bo’lsa va uni targ’ib etsa, ya‘ni demokratik 
qarashlar bizning mentalitetimizga to’g’ri kelmasa, qarash bir tomonlama yondashuv hisoblanib, 
o’zini qadrlagan, hurmat qilgan xalq uchun xavfli hamda tahdidli bir holatdir. Turli xalqlar, turli 
madaniyatlar, manfaatlarning yonma-yon yashashi, yashay olishi faqat haqiqiy milliy demokratik 
sharoitdagina amalga oshadi. Buni biz istiqbolli milliy davlatimiz miqyosida ko’rib turibmiz!
 
Bugungi dunyo davlatlari demokratik jarayonlarni kafolatlovchi omillarga ega. 
O’zbekiston ham undan chetda emas. Shu o’rinda haqiqiy demokratiyaning soxta 
demokratiyadan farqini anglash bilan bog’liq fuqarolik madaniyatiga ega bo’lish; demokratiya 
niqobi ostidagi «demokratik o’yinlar»ning, qarashlarning, chiqishlarning orqasidan 
ergashmaslik; taqlid qilish yoki qilmaslikning qaysi milliy manfaatga to’g’ri kelishi yoki 
kelmasligini solishtirib ko’rishga yetadigan uyg’oq ong va tafakkurga ega bo’lish; aholining 
asosiy qismi demokratiyaga tayyor bo’lishi, unga befarq bo’lmasligi, demokratik ong va 
madaniy saviyada dunyo va milliy taraqqiyot talablaridan orqada qolmasligi kerak.
 
To’g’ri va haqiqiy bunyodkorlik g’oyasini faqat milliy davlatning demokratik qarashlari 
orqali amalga oshirish mumkin! Hozirgi davrda jahon davlatlari erishayotgan yutuqlardan orqada 
qolmaslik, yangi texnologiyalarni egallab, uni ishlab chiqarishga joriy etish uchun izlanish, 
yangi-yangi ixtirolar qilishga qodir bo’lish, mustaqillikni mustahkamlash va uni rivojlantirish 
milliy davlatimizning muhim yo’nalishlarini tashkil etadi. O’zligini anglagan xalq mustaqillikka, 
o’z taqdiriga, farzandlarining kelajagiga istiqbol ko’zi bilan qaraydi! Jahonda o’ziga xos o’ringa 
va nufuzga ega bo’layotgan O’zbekiston davlati ana shunday milliy demokratik yo’ldan 
bormoqda,- deb ta‘kidlagan edi Islom Karimov.
 
Yigirmanchi asr jahon sivilizatsiyasida bir-biriga qarama-qarshi bo’lgan katta iz qoldirdi. 
Jahon urushlari, fan-texnika taraqqiyoti, turmush tarzida muayyan darajada farovonlik va 
hokazolarni aytish mumkin. Lekin mamnuniyat bilan qayd qilish kerak, XX asrning so’nggi o’n 
yilligi O’zbekiston milliy davlatchiligi uchun ulkan tarixiy-inqilobiy o’zgarishlarni yuzaga 
keltirdi. Bu o’n yillik mamlakatimizda mustaqillikni ham iqtisodiy, ham siyosiy-ijtimoiy, ham 
huquqiy-ma‘naviy, ham xalqaro munosabatlarda tikladi, takomillashtirdi.
 
Mustaqillikning birinchi o’n yilida o’zbek o’zligini tanidi, jahondagi nufuzli millatlardan 
biriga aylandi. Muhimi - istiqlol mafkurasi shakllandi, millatimiz, xalqimiz o’z g’oyasi va 
iymon-e‘tiqodiga qaytdi. Ajdodlarimizning boy merosi tiklandi va tiklanmoqda. Biz ularning 
vorislari sifatida dunyo ma‘naviy-ilmiy jamoatchiligi oldida qarzdormiz. Chunonchi, 
Muhammad al-Xorazmiy, Muhammad az-Zamaxshariy, al-Hakim, at-Termiziy, Xo’ja Ahmad 
Yassaviy, Bahouddin Naqshband, Xo’ja Axror Valiy va boshqa o’nlab alloma-avliyolarning 
teran ilmiy xulosalari va amallarini uchinchi ming yillikda va hamisha jahon ahliga yetkazib, 
osoyishta va farovon, tinch-totuv yashashimizga katta va munosib hissa qo’shmog’imiz kerak.
 
Diniy qarashlar odob-axloqning uzviy qismiga aylandi. Cheklashlar man qilindi. Inson 
kamolida iymon-e‘tiqod, Yaratganga shukronalar aytish hamda dunyoviy bilimlarni egallash, 
taraqqiyotni yuksaltirish davom etaveradi. I.A.Karimovning say-harakatlari tufayli 2007 yil 
Toshkent Islom dini poytaxti, degan maqomni oldi. O’nlab, yuzlab avliyo-anbiyolar maqbaralari 
tiklandi. Hozirgi paytda 18 diniy konfensiyalar tolerantlik tamoyiliga ko’ra millatlararo totuvlik 
asosida ishlab turibdi.
 
Albatta, har qanday milliy davlat iqtisodiyotining asosini energetika va tabiiy boylik 
zahiralari tashkil etadi. Shuning uchun ham jahondagi rivojlangan va rivojlanayotgan davlatlar 
to’qnashayotgan hozirgi energetika yetishmovchiligi sharoitida O’zbekistonning muhim 
ustunligi mamlakat iqtisodiyotining ushbu yo’nalishda dunyodagi juda kam sonli davlatlar 

---

singari I.Karimovning qat‘iy say-harakatlari bilan to’la mustaqillikka erishganligidadir. Ba‘zi 
davlatlar esa uzoqni ko’zlamay, faqat joriy yilga mo’ljallangan byudjetni hisoblab chiqib, eng 
kam jahon sarmoyasi bahosiga o’tishmoqda. Bu esa inqirozni bartaraf qilishga salbiy ta‘sir 
ko’rsatishi mumkin.
 
O’zbekiston o’zining qo’shimcha tarzda gaz, neft, ko’mir va uran zahiralariga ega bo’lib, 
ularni sof holda eksport qilish bo’yicha jahonning o’nta davlati safiga kiradi. Mamlakatning 
umumiy energetika zahiralari yana kamida 100 yil davomida iqtisodiyot ehtiyojlarini qondirish 
uchun yetadi. Buning o’ziyoq milliy davlatimizning boy imkoniyatlarga ega ekanligidan dalolat 
beradi.
 
Umuman olganda, davlat va milliy davlatchilik muammosi, uning hozirgi globallashuv 
davridagi rivojlanish davom etmoqda. Prezident Islom Karimov asos solgan milliy 
davlatchiligimiz bundan keyin ham uzoqni ko’zlagan dastur asosida ravnaq topaveradi.