1-режа: Таҳлилнинг мақсади

Мавзу: Қишлоқ хўжалигида ердан тўлиқ ва самарали фойдаланиш таҳлили.

Режа:

1. 
   Таҳлилнинг мақсади ва вазифаси.
   
2. 
   Таҳлилнинг манбаи.
   
3. 
   Қишлоқ хўжалигида ердан самарали фойдаланиш таҳлили.
   

1-режа:

Таҳлилнинг мақсади - бу қишлоқ хўжалигида маҳсулот етиштиришни кўпайтириш имкониятларини излаб топиш ва уларни ишлаб чиқаришга жалб этиш.

Ушбу мақсадни амалга ошириш учун таҳлил олдида қуйидаги вазифалар туради:

1. 
   Деҳқончилик ва чорвачилик маҳсулотларини ишлаб чиқариш ҳажми ҳамда таркибий тузулиши ўзгаришини ўрганиш.
   
2. 
   Қишлоқ хўжалиги ерлари ва чорва молларидан фойдаланиш самарадорлигини ўрганиш.
   
3. 
   Ресурслар билан таъминланиш ва улардан фойдаланиш даражасини ишлаб чиқариш ҳажмининг ўзгаришига таъсирини аниқлашни ўрганиш.
   
4. 
   Ўсимлик ва чорвачилик маҳсулотлари етиштириш ҳамда сотишни кўпайтириш имкониятларини кўрсатиш.
   

2-режа:

Таҳлилнинг асосий манбалари:

1. 
   Ўсимлик маҳсулотлари ишлаб чиқариш ва уларнинг таннархи тўғрисидаги ҳисобот (9-АСК шакли).
   
2. 
   Чорвачилик маҳсулотлари ишлаб чиқариш ва уларнинг таннархи тўғрисидаги ҳисобот (13-АСК шакли).
   
3. 
   Қ/х маҳсулотларини сотиш тўғрисидаги ҳисобот (7-АСК шакли).
   
4. 
   Маҳсулот баланси (14-АСК шакли).
   
5. 
   Бизнес- режа.
   
6. 
   узоқ муддатли ва айланма активлар, ўз маблағлари манбаи ва мажбуриятлари тўғрисидаги статистик ҳисобот (2ф-шакли).
   
7. 
   Корхона сарф-харажатлари тўғрисидаги статистик ҳисобот (5с-шакли).
   

3-режа:

Ер- умумий бойлик бўлиб, у давлат томонидан муҳофаза қилинади. Ердан инсон ҳаёти, фаолияти ва фаровонлигининг асоси сифатида оқилона фойдаланиш зарур.
Ердан фойдаланиш иқтисодий самарадорлик кўрсаткичлари қуйидаги икки гуруҳга бўлинади:

1. 
   Ер маҳсулдорлиги кўрсаткичлари;
   
2. 
   Харажатлар қайтими кўрсаткичлари;
   

Ер маҳсулдорлиги кўрсаткичларига қуйидагилар киради:

1. 
   1 ёки 100 гектар майдон ҳисобига ишлаб чиқарилган ялпи маҳсулот қиймати;
   
2. 
   1 ёки 100 гектар майдон ҳисобига ишлаб чиқарилган соф маҳсулот қиймати;
   
3. 
   1 ёки 100 гектар майдон ҳисобига олинган соф даромад суммаси;
   

Биз ўз таҳлилимизда 2001-йил таннархини оламиз ва у асосида базис ҳамда ҳисобот йиллари учун ялпи маҳсулот ҳажмини ҳисоблаб, натижасини тегишли давр экин майдонига бўлиб, ер самарадорлигини аниқлаймиз.

Ер самарадорлиги кўрсаткичи қуйидаги формула орқали ҳисобланади:

Базис йил учун

ΣQ₀Z₀

E_pm0= ----------

ΣM₀

Хисобот йили учун

ΣQ₁Z₀

E_pm1= ----------

Σ M₁

Бу ерда, Q₁ – хисобот даврида етиштирилган хар бир махсулотнинг миқдори; Q₀ – базис даврида етиштирилган хар бир махсулотнинг миқдори; Z₀ – базис даврида етиштирилган хар бир махсулот бир-бирлигининг таннархи (таққослама таннарх); М₁, М₀ – мос холда хисобот ва базис давридаги жами экин майдони;

Ер маҳсулдорлигининг умумий ўзгаришига баҳо берамиз:

E_pm1 - E_pm0 = ±Δ MQ

Ер маҳсулдорлигининг ўзгаришига қуйидаги икки омил таъсир этади:

1. 
   Экин майдонининг ўзгариши (экстенсив омил) ҳисобига;
   
2. 
   маҳсулот физик миқдорининг ўзгариши (интенсив омил) ҳисобига;
   

Бу икки омил таъсирини аниқлаш учун биз “занжирли боғланиш усулидан” фойдаланамиз. Бу учун аввал шартли ер маҳсулдорлиги кўрсаткичини аниқлаймиз. Бу қуйидагича аниқланади:

ΣQ₀Z₀

E_pmsh= ----------

Σ M₁

Шундан сўнг биринчи омил таъсирини қуйидагича аниқлаймиз:

Q₀Z₀ ΣQ₀ Z₀

---------- - --------- = ±ΔM

M₁ Σ M₀
Иккинчи омил таъсири эса қуйидагича аниқланади:

Q₁Z₀ ΣQ₀ Z₀

--------- - --------- = ±Δ Q

M₁ Σ M₁

Экинлар	1сўм маҳсулотнинг базис йили-даги таннар-хи, сўм	Экин майдони, га		Етиштирилган маҳсулот,сўм		Ялпи маҳсулот қиймати, минг сўм
		Базис йили	Ҳисобот йили	Базис йили	Ҳисобот йили	Базис йили	Ҳисобот йили
	Z0	M0	M1	Q0	Q1	Q0Z0	Q1Z0
Бошоқли экинлар	3932	380	404	14402	18783	56628	73855
Пахта	8362	1074	1010	35997	31137	301006	260367
Картошка	1373	3	-	300	-	412	-
Сабзавот	3334	17	14	2605	3813	8685	12712
Полиз	1275	3	2	229	100	292	127
Жами	х	1477	1430	х	х	367023	347061