1 savol Замонавий маълумот узатиш тизимларининг роли ва аҳамияти

Turbo-kodning afzalliklari va kamchiliklari
Afzalliklari. Amaldagi barcha foydalanilayotgan zamonaviy xatolarni to‘g‘irlash uslubdagi kodlar, turbo kodlar va zichlikka aniqlikni past tekshiruvchi kodlar, nazariy jixatdan shovqinli kanalda yuqori tezlikda ma’lumot almashish imkonini beradi. Shu sababdan ular Shennon chegarasiga mos keladi. Turbo kodlar uzatgichning quvvatini oshirmagan xolda, yuqori tezlikda ma’lumot uzatish imkonini beradi. Ular berilgan tezlikda talab etilgan quvvatni pasaytirgan xolda ma’lumot uzatishda foydalaniladi. Kamchiliklari. Turbo kodlarning asosiy kamchiligi - dekodlashning murakkabligi va uzoq kutib qolishning mavjudligidir, bu esa ba’zi qo‘llash soxalariga noqulaylikni xosil qiladi. Masalan, su’niy yuldoshli aloqa kanalida foydalanganimizda bu kamchilik aniq kamchilik xisoblanmaydi, chunki aloqa kanalining uzunligi oxirgi yorug‘liq tezligi tomonida chaqirilgan kutib qolishlarga ega.Turbo kodlarning ya’na bitta asosiy kamchiliklaridan biri — kodlar masofasining uncha katta bo‘lmagan taqqoslanishidir. Bu kiruvchi yuqori extimollik xatolarida (ya’ni yomon kanalda) turbo kodlarning samaradorligi yuqori, kichik kiruvchi xatolar extimolligida turbo kodlarning samaradorligi chegaralangan. Shu sababli yaxshi kanallarda xatolar extimolligini kamaytirish maqsadida turbo kodlar emas, balki LDPC- kodlari qo‘llaniladi.
74-savol LDPC кодлари.
- Low-density parity check code –( Kam zichlashgan juftliklarga tekshirish kodi)Axborot nazariyasida past zichlikdagi paritet tekshiruvi (LDPC) kodi chiziqli xatolarni tuzatish kodidir, shovqinli uzatish kanali orqali xabarni uzatish usulidir. LDPC kodi siyrak Tanner grafigi (ikki tomonlama grafikning pastki sinfi) yordamida tuzilgan. ).LDPC kodlari sig'imga yaqinlashuvchi kodlardir, ya'ni nosimmetrik xotirasiz kanal uchun shovqin chegarasini nazariy maksimalga (Shennon chegarasi) juda yaqin o'rnatish imkonini beruvchi amaliy konstruktsiyalar mavjud. Shovqin chegarasi kanal shovqinining yuqori chegarasini belgilaydi, ungacha ma'lumotni yo'qotish ehtimoli kerakli darajada kichik bo'lishi mumkin. Iterativ e'tiqodni targ'ib qilish usullaridan foydalangan holda, LDPC kodlari blok uzunligiga qarab vaqt oralig'ida dekodlanishi mumkin. LDPC kodlari o'tkazuvchanlik kengligi cheklangan yoki qaytaruvchi kanal bilan cheklangan havolalar orqali ishonchli va yuqori samarali ma'lumotlarni uzatishni talab qiluvchi ilovalarda tobora ko'proq foydalanilmoqda. LDPC kodlarini joriy qilish boshqa kodlardan, xususan turbo kodlardan orqada qoldi. Turbo kodlari uchun asosiy patentning amal qilish muddati 2013 yil 29 avgustda tugadi.
75-savol Маълумотлар узатиш технологияларида шовқинбардош кодлар.
Kodlarning texnologiyalarda qo’llanilishi. Bu kodlar axborot saqlanishining yuqori ishonchliligini ta‘minlash imkonini beradigan lazer va magnit disklardagi to’plagichlarda, xotira qurilmalaridagi yarim o’tkazgichlardagi xatolarni bartaraf etish uchun qo’llaniladi. Masalan: – ATM texnologiyasida BChX kodlari; 192 – ARSO 25 standartidagi raqamli tranking aloqalarida Xemming kodi, Rid-Solomon va Goley kodlari; – GSM harakatlanuvchi aloqa radiokanallarida aniqlilikni nazorat qilish davriy kodl ari, blokli va o’rama kodlar; – Raqamli televideniyada axborotlarni magnit disklarga yozish jarayonida Rid-Solomon kodlari qo‗llaniladi. ATM tizimlarida sarlavhadagi xatolarni aniqlash va bartaraf etish. ATM tizimlarida sarlavhadagi xatolarni aniqlash va bartaraf etish uchun BChX davriy kodlaridan samarali foydalaniladi. BChX kodlaridan tashqari shuningdek, aloqa kanallaridagi xatolarning turlariga ko‗ra, hamda to‗yinganlik darajasiga bog‗liq holda turli kombinatsiyadagi xatolarni bartaraf eta oladigan boshqa kodlar ham qo‗llaniladi.
76-savol Рақамли транкинг алоқаларида шовқинбардош кодлар.