1-seminar mashg’uloti : Analitik kimyoda organic reagentlarning qo’llanilishi. Organik reagentlarning sinflanishi

amalga oshirilishi kerak:
1) oiganik reagent molekulasi tarkibida FFG bo'lishi shart;
2) FFG shunday fazoviy konfiguratsiyaga va donor atomlarning (azot, oltingugurt, kislorod, fosfor, mishyak va boshqalar)
o'zaro joylashuviga ega bo'lishi zarurki bunda, eng barqaror besh
va olti a’zoiik metallik halqa hosil bo'lsin;
3) organik ligand molekulasining molekular massasi imkon
qadar katta bo'lishi kerak, bu esa metallning aniqlashdagi xatolikni
kamaytiradi.
Kimyoviy tahlilda eng ko;p tarqalgan organik reagentlarga ditizon, dimetilglioksim, l-nitrozo-2 -naftol kabilar kiradi. Ditizon, difeniltiokarbazon

dastawal rux Zn2+ uchun taklif qilingan bo'lib, bu kation bilan xloroform va uglerod
tetraxloridi erituvchilarida eruvchan malina rangli kompleks hosil qiladi. Reaksiya o'ta sezgir bo'lib, ochish minimumi m=0,025mkg, suyultirish chegarasi VUm=104 ml/g. Ditizon shuningdek, Cu (П), Ag (I), Au (III), Cd (II), Hg (II), In (III), T1 (I), Pb (II), Bi (III), Co (II), N i (II), Pd (II), Pt
(II) va ba’zi boshqa ionlami aniqlashda ham ishlatiladi. Ditizon ligand sifatida H D z- va D z“2 anionlar holida mavjud bo'lib, C d(H Dz)2, Pb(HDz) 2 yoki Ag2D z, PbDz, PdDz tarkibli komplekslar hosil qiladi.
Dimetilglioksim (diasetildioksim, Chugayev reaktivi)

Bu mumtoz organik reagent birinchi bor 1905-yilda L.A.Chugayev tomonidan nikel uchun spetsifik, selektiv reagent sifatida taklif etilgan. N i2+ ionlari dimetilglioksim bilan suvli eritmada, suvda yoki
ammiakli suvda oz eriydigan, mineral kislotalarda eruvchan qizil iviq cho'kma hosil qiladi:
N i2+ +2HDMG -> [N i(D M G )3]+2H +
Bu tenglamada HDMG — dimetilglioksim molekulasining ixcham formulasi. Kompleksning struktura tuzilishi 7-bobda keltirilgan. Cho'ktirish, suyultirilgan, ammiakli eritmalarda pH =8 —9 olib boriladi. Kompleks juda barqaror: uning barqarorlik doimiysining logarifmi lgp= 17,32. Reaksiyaning sezgirligi juda yuqori (m =0J6m kg, Vlim=3-10s ml/g). Dimetilglioksim suvda oz erishi sababli uning suvda eruvchan ikki natriyli tuzini ishlatish tavsiya etiladi. Dimetilglioksim vositasida palladiy (II), temir (II), vismut (III), kobalt (III) ionlarini ham aniqlash mumkin. Vismut, kobalt, tem ir ionlari nikelni ochishga xalaqit bermasligi uchun ular tioglikol kislota bilan niqoblanadi. Kobalt va temir ionlarining miqdori oz bo'lganda ularni uzum kislotasi bilan ham niqoblash mumkin. Bu ionlarning aniqlanuvchi