1-sentabr — mustaqillik kuni kirish 1-dars

 
59-60.5-mashq. 
Berilgan she’riy parchani diqqat bilan o‘qing. Gap bo‘laklari 
qanday joylashganligini aniqlang. Gap bo‘laklari noodatiy tartibining sabablarini 
tushuntiring.
 
Farzand ota qullug`in chu odat qilg`ay, 
Ul odat ila kasbi saodat qilg`ay. 
Har kimki otog`a ko`p rioyat qilg`ay, 
O`g`lidin anga bu ish siroat qilg`ay. 
(Alisher Navoiy) 
Savol va topshiriqlar 
1.Odatda, gap bo‘laklari qanday tartibda bo‘ladi? 
2.Gap bo‘lagini kesimning oldiga o‘tkazmay ham, ma’nosini ta’kidlash 
mumkinmi? 
3.Ilmiy va rasmiy uslubda gap bo‘laklarining odatdagi tartibiga rioya 
qilinmasa, nima bo‘ladi? 
4.She’riy matnlarda gap bo‘laklarining o‘zgargan tartibi qanday ehtiyojlar 
asosida sodir bo‘ladi? 
Uyga vazifa 

---

59-60.1-topshiriq. 
Sutka qismlarini ifodalovchi so‘zlar lug‘atini tuzing va 
nutqda qo‘llash uchun eslab qoling. Bunda ota-onangiz, buvi-buvalaringiz 
yordamidan foydalaning. “Kim ko‘proq topadi?” musobaqasiga tayyorlaning. 
59-60.2-topshiriq.
Sutka qismlarini ifodalovchi so‘zlar ishtirokida “Kun 
tartibim” mavzusida yozma matn yarating.
 
61-62-darslar 
MATN VA LUG‘ATLAR BILAN ISHLASH 
 
61-62.1-topshiriq. 
Matnni diqqat bilan o‘qib chiqing.
 
 
SO‘Z SEHRI 
1.Hukmnoma 
O‘xshamag‘an yerda bir xotinning arzga kelishi qo‘rboshining ko‘ngliga 
shubha soldi. Majhula xotinning qanday arzi bo‘lg‘anlig‘ini bilib ketishka tilasa 
ham, qushbegidan ruxsat olib qo‘yg‘ani uchun mahkamadan chiqishga majbur edi. 
Qo‘rboshi mahkama eshigidan dahlizga chiqar ekan, eskigina paranjiga o‘ralg‘an 
bir xotin qushbegi to‘g‘risig‘a to‘xtab, bukilib ta’zim qildi. Xotinda hayajon va
entikish holatlari bor edi. Shuning uchun qo‘rboshining boyag‘i shubhasi yana 
kuchaydi, qushbegining ko‘zidan yo‘qolib turish maqsadida o‘zini eshikning 
orqasiga olib, ketmay to‘xtadi.
Xotin shoshilib kavshini yeshdi-da, eshik ostida nimanidir paranji ichidan 
oxtarindi. Xotinning bu harakatiga tushunolmay ajablangan qushbegi:
− Ichkariga kirib arzingizni so‘zlang, opa, − dedi.
Xotin ichkariga kirdi va qushbegi oldig‘a borib, unga nimadir berdi-da, 
orqasig‘a qaytib, eshik yonig‘a kelib turdi. Xotinning berib ketkan narsasi uch, to‘rt 
buklangan bir qog‘oz edi. Qushbegi sekin-sekin qog‘oz taxtlarini ocha boshladi...
− Xudo rizosi uchun tezroq. Yo‘qsa... ikki gunohsizning qonlarig‘a botarsiz!
Xotinning bu so‘zidan a’yon bir-birlariga qarashdilar. Qushbegi tez-tez 
qog‘oz taxlarini ochib bitirdi va yo‘g‘on qalam bilan yozilgan uzun bir maktubni 
o‘qumoqqa oldi.
Maktubni o‘qub chiqish uzoqqa cho‘zilg‘anliqdan nihoyatda toqatsizlashgan 
edi. Oxirda qushbegi maktubning so‘ngrog‘ig‘a kelib to‘xtadi-da, chaqirdi:
− Pirmat, Pirmat!