1-sentabr — mustaqillik kuni kirish 1-dars

78-79.2-mashq.
 Berilgan gaplarni ajratilgan bo‘lakli gaplarga aylantiring. 
1. Quyosh qizil baxmal singari tovlanib, o‘zini azim chinorlar panasiga olganda, 
…, bu oqshomlar ko‘hna tabiat ko‘rki − tongdan ham musaffo bo‘lib ketadi. 2. 
Nazira qishloqqa tushib kelgan kunning ertasigayoq, …, qizlar uni o‘rtaga olib 
qo‘shiq ayttirishgan edi. “Yo‘q” deganiga qo‘yishmadi. Shunda u qandaydir laparni 
tutila-tutila aytib, zo‘rg‘a qutulgan edi. 3. Ko‘p o‘tmay, …, mehmonxona 
qarshisidagi klub odamlar bilan to‘ldi. 4. Tong yorishganda, …, ikki qiz fermaga 
kirib kelishdi. 5. Gulchehra bilan fermani aylanar ekan, eshik tomonga, …, qarab-
qarab oladi. 6. Kolxoz umumiy majlislarining birida, …. rais hammaning oldida 
uning peshonasidan o‘pdi. (O`.Umarbekov. “Shirinsoy oqshomlari”) 
Bilib oling 
Yozma nutqda izoh bo`lak ko`pincha vеrgul, tirе va qavs bilan ajratiladi: 
1) bo`lak ikki tomondan vеrgul bilan ajratiladi: Soy bo`yidagi choyxonada, 
gavjum joyda, Azimjon uchradi; 

---

2) ajratilgan bo`lakning o`z ichida vеrgul bo`lsa, ikki tomoniga tirе qo`yiladi:
Ekranda Yer tasviri ko‘rindi; daraxtlar gullagan, pag‘a-pag‘a oq bulutli osmon yer 
bilan qo‘shilib ketganday − osmon aksi yerga tushyaptimi, yo aksinchami − bilib 
bo‘lmaydi. (T.Malik) 
3) ajratilgan bo`lak uyushib, gap oxirida kеlsa, undan oldin tirе qo`yiladi: 
Mеning o`z muhabbatim bor – toza va musaffo! 
78-79.3-mashq. 
Berilgan gaplardagi tinish belgilarini qo‘yib ajratilgan bo‘lakli 
gaplarni ko‘chiring. Ajratilgan bo‘lakli gaplardan tinish belgilari tushirib 
qoldirilsa, qanday mantiqiy xatoliklar kelib chiqadi?
 
1. Uydagi yig‘i-sig‘idan… onasining yuraklarni ezib yuboradigan nidolaridan 
uzoqda… kechgacha ko‘chama-ko‘cha sandiroqlab yuradigan bo‘lib qoldi. 2. Shu 
yerlik hamkasbi… urush yillari bir qismda xizmat qilgan qadrdon oshnasi: 
“Otpuskangni bir gal bizning shaharda o‘tkaz, Namangan ham kurort joylardan 
qolishmaydi”, – deb chaqirtirib kelgan edi. 3. Qop-qora sochini jingalak-jingalak 
qilib taragan… ingichka… ilon izi nusxa galstuk taqib… kifti keng kostyum kiygan 
o‘rta bo‘yli yigitga ilgarilari havas bilan qaragan odamlar endi uni ko‘rishsa… 
chetlab o‘tadigan bo‘lib qolishdi. 4. Mirsidiq bu qishloq qaerda o‘zi… uzoqmi, 
yaqinmi – surishtirmadi. 5. Do‘simboy ota boshidagi yangi marg‘ilon do‘ppisini 
olib… tizzasiga urib changni qoqqan bo‘ldi, ko‘kragiga tushib turgan moshkichiri 
soqolini tutamlab og‘ir xo‘rsindi. 6. Ular klubdan chiqishganda vaqt allamahal 
bo‘lib qolgan… ko‘k betini son-sanoqsiz yulduzlar qoplab olgan edi. 
(O`.Umarbekov)