1 Sportshılar tayarlawdı basqariw


Shuǵıllanıwjúklemeleriniń dúzilmesi


Download 0.62 Mb.
Pdf ko'rish
bet15/18
Sana28.12.2022
Hajmi0.62 Mb.
#1010009
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18
Bog'liq
Aynur

 
9 Shuǵıllanıwjúklemeleriniń dúzilmesi


Jekke shıdamlılıq bellesiw jaǵdaylarında tolıq belgili boladı. Biraq, olar basqa 
faktorlar qatarına baylanıslı bolǵanı ushın, sport nátiyjeleri óz-ózinen onıń dárejeleri 
haqqında kerekli xabarlar sıyımın alıp kelmeydi. Sonlıqtan, jekke shıdamlılıqtı 
bahalawda, bellesiw aralıqlarındaǵı usı nátiyjelerdiń tezlik imkaniyatları tásiriniń 
shetlesiwin gózleytuǵın tómen kórsetkishlerdi esapqa aladı. Bunı eń ápiwayı jekke 
shıdamlılıqtıń indeksi (MChI) bellesiw aralıǵınan ótkende ortasha tezlik 
múnásiybetlerinde qısqa bólekten ótkende bilingen tezlik kórsetkishleriniń anıqlanıwı 
múmkin bolǵan máwsimlik sport túrlerinde ótkeriwge boladı. 
Sonı yadta tutıw kerek, yaǵnıy bunday kórsetkishlerden paydalanǵanda abaylı 
bolıw kerek, óytkeni qısqa bóleklerde maksimal quwat penen hám bellesiw aralıqları 
ushın xarakterli bolǵan túrli uzınlıqtaǵı az kúsh penen islegende is waqtı mexanizminiń 
parqın anıqlamaydı. 
Kórinip tur, yaǵnıy keltirilgen usıldı sonday jaǵdayda qollanıw múmkin yaǵnıy, 
etalon bóleklerindegi hám bellesiw aralıgındaǵı isler, kúshtiń aralas zonasına tiyisli 
bolǵanda. Máselen: júziwshiniń jekke shıdamlılıq bahalanıwı tómendegidey iske 
asırıladı: 
100 metrli aralıqqa qanigelesken sportshılar ushın etolon sıpatında 25 yaki 50 metr 
bólek, 200 metrlige 50 metr, 400 metrlige 100 metr, 300 metrlige 200 metr, 1500 metrlige 
400 metr tańlanadı. 
Sport shınıǵıwlarınıń aqılıy dúzimi processii ushın, jekke shıdamlılıq 
jaǵdaylarındaǵı baqlawdı tártipke salıw kerek, biraq baqlaw jaǵdaylarında tájiriybeler 
ótkeriw belgili sebeplerge qarap imkaniyatı joq. Sonlıqtan praktikada bellesiw xızmetinen 
óziniń xarakteri menen ayırılıp turıwshı, biraq ózine tán jaǵdaylar tuwdırıwshı, 
shıdamlılıq payda bolıwın támiynlewshi testler qollanıladı. Máselen: júziw boyınsha, túrli 
aralıqlarda qánigelesken sportshılardıń jekke shıdamlılıǵın bahalaw ushın tómendegi 
testler jıynaǵı usınıs etiledi: 
100 m aralıq: 1) maksimal tezlik penen 75 m júzip ótiw; 2) 4x50 s maksimal tezlik 
penen bólekler arasındaǵı 15 s dem alıw, 200 m aralıq 1) 4x50 maksimal tezlik penen 


hám bólekler arasında 10 s dem alıw; 2) 6x50 m maksimal tezlik penen hám bólekler 
arasında 20 s dem alıw. 
400 m aralıq 8x50 mmaksimal tezlik penen hám bólekler arasında 20 s dem alıw. 
800 m hám 1500 m aralıq; 1000 m maksimal tezlik penen. 
Jekke shıdamlılıqtı bahlaw ushın baydarsha eskek esiwshilerdiń testi 4x250 m 
maksimal tezlikte bólekler arasında dem alıw dárejesimenen kórsetkishlerge iye boladı. 
Trek-velosipedlerdiń jekke shıdamlılıǵı tómen testlerde bahalanadı: 5x200 m 
maksimal tezlikte júriw hám 20 s dem alıw dárejesi menen (1000 m aralıq ushın); 4x100 
m maksimal tezlikte júriw hám 1 minut dem alıw dárejesi menen (4000 m aralıq ushın). 
Mawsimlik sport túrlerinde jekke shıdamlılıqtıń analizi laboratoriya jaǵdayında 
ótiwi múmkin. 
Juwırıwshılar ushın túrli úzliksiz bir temptegi júkleme bolıwı múmkin yaki 
sharshaǵanǵa shekem zinalardan kóterilip is kúshin arttırıw. Velosipedler ushın 
veloergometrde islew, júziwshiler yaki eskek esiwshiler ushın suw kanalındaǵı tezlik 
penen aǵıp turǵan suwǵa qarsı barıw. 
Erkin gúres usılında jekke shıdamlılıq jıynaǵı testleri arqalı anıq bahalanadı hám 
programmalar óz ishine tómendegi lerdi aladı: gúresshi belgili tártipte hár kıylı 
xarakterdegi joqarı tezlikte hám anıq belgilengen dem alıw aralıǵı menen ayrım islerdi 
orınlaydı. Tómendegi programmada úsh ese orınlanıwı kerek ekenligi kórinedi: 
- manekendi taslaw – 20 s. 
- dem alıw – 10 s. 
- juwırıw, mostqa turıw – 20 s. 
- dem alıw 10 s. 
- perednie podsechki – 20 s. 
Programmaǵa kirgen teste 1 hám 2-shi oyınnan keyin 20 sek áste dem alıs beriledi. 
Solay etip, test programmaların orınlawdaǵı is summasınıń sıyımı 3 minuttı quraydı, 
kelesi toqtawlar sıyımı bolsa, 1 minut 40 sekunttı quraydı. Maneken salmaǵı sporttıń 
awırlıǵınıń kategoriyasın, esapqa ala otırıp differenciyallanadı: salmaǵı jeńil bolǵan 


gúresshiler ushın 200 N, ortasha bolǵan gúresshiler ushın 250 N. Awır bolǵan gúresshiler 
ushın 300 N nı quraydı. 
Test nátiyjelerin islew tómendegishe iske asadı: 
20 sekundlı is bóleginiń hárbir 9-ın orınlawdaǵı tákrarlawlar sanı anıqlanadı hám 
istiń birinshi minutlarında tákrarlawlar sanı jayǵasadı. Bul maǵlıwmatlar maksimal dáreje 
sıpatında alınadı. Ekinshi hám úshinshi minutlar ishindegi tákrarlawshılar muǵdarı 
jayǵasadı hám ortasha mazmunı anıqlanadı. 
Tákirarlawlar sanı 27 (birinshi bólimdegi is nátiyjesi). Ekinshi hám úshinshi 
bólimdegi tákrarlanıwlardıń ortasha sanı – 22 (24+20)/2. 
Shıdamlılıq indeksi – 0,814 (22/27). 

Download 0.62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling