1 Sportshılar tayarlawdı basqariw

 
Sportqa jaramlılıqtı anıqlaw sitemasınıń tiykarları 
Sport túrleriniń hárqıylılıǵı adamnıń belgili bir sport jumısında jeńiske iye bolıw 
imkaniyatların keńeytedi. Adamnıń belgili sport túrinde imkaniyatları hám sıpat 
ózgeshelikleriniń ashılıwı, onı ulıwma sport ózgesheligine iye emesdep qarawǵa tiykar 
bola almaydı. Bir sport túrindegi kózge túspeytuǵın belgiler basqa sport túrinde joqarı 
nátiyjelerge erisiwge sebep bolıwı múmkin. 
Usılardan kelip shıqqan jaǵdayda, sport imkaniyatlarınıń keleshegin kóriwdi, 
ayrıqsha sporttıń baǵdarı yaki toparına tiyisli túrde iske asırıw múmkin, bunda, sportqa 
jaramlılıqtı anıqlaw qatarına xarakteril bolǵan ulıwma qaǵıydalardan kelip shıǵıwı tiyis. 
1. 
Sport qabilieti, turaqlılıq hám konservativlik penen ayırılıp turatuǵın násillik 
belgilerge baylanıslı. Sonlıqtan, sport imkaniyatlarınıń keleshegin kóriwde, dáslep, 
keleshek sport jumısında jeńisliklerdi shártleytuǵın, kem ózgeretuǵın belgilerge kewil 
bóliw kerek. 
2. 
Násillik belgileriniń ornı organizmge joqarı talaplar qoıylıgan waqıtta 
ashılıwınan kelip shıǵıp, jas sportshılardıń jumısın bahalaw waqıtında joqarı nátiyjeler 
dárejesine ayrıqsha dıqqat penen qaraw kerek. 

---

3. 
Sport qabilietlerin anıqlaǵanda konservativ násillik belgilerin úyreniw, 
trenirovkalar tásirinde túp tamırınan ózgeriwi múmkin bolǵan kórsetkishlerdianıqlaw 
ushın zárúrli. Bunda anıqlıqtı arttırıw ushın hám kórsetkishlerdiń ósiw tezligin hám 
olardıń baslanǵısh dárejesin itibarǵa alıw kerek. 
4. 
Geypara funkciya hám sıpat ózgeshelikleriniń rawajlanıwı geteroxronlıǵı 
múnásiybeti menen hártúrli jastaǵı dáwirlerinde sportshınıń qábilietleriniń belgili bolıw 
strukturalarda belgili faktor bar.  
Sportqa jaramlılıqtı anıqlawdıń eki dáwiri bar: birinshisi balalar menen jas 
óspirimlerdi tańlaǵan sport túrleri menen shuǵıllanıw ushın tańlaw, sonday-aq taǵıda 
sport jetiskenligi ushın (máselen, sport mekteplerine, olimpiyada tayarlıǵı orayına); 
ekinshi dáwir – juwapkerli sport bellesiwlerinde qatnasıw ushın jas sportshılardı tańlaw. 
Sportqa jaramlılıqtı anıqlawdıń birinshi dáwiri eki basqıshtan ibarat. 
Birinshi basqısh balalar menen jas óspirimlerdi tańlaǵan sport túrleri menen 
shuǵıllanıw ushın tańlaw ótkeriwdi óz ishine aladı. Ekinshi – keleshek basqısh – kúshli 
sportshılardı tańlanǵan sport baǵdarında tereńlestirilgen hám qániygelestirilgen 
trenirovka etiw ushın tańlaw hám baǵdarlaw. 
Ekinshi dáwir de eki basqıshtan ibarat. Birinshi (olimpiyada aldı) basqıshı aqırǵı 
olimpiyada qárejetin (mámlekettiń jas óspirimler hám jaslar terme jámáátları) 
túrlendiriwdi óz ishine aladı, ekinshisi olimpiyada basqıshı – mámleketimizdiń terme 
jámáátin iri xalqaralıq jarıslarda qatnasıw ushın tańlaw ótkeriwdi hám baǵdarlawdı óz 
ishine aladı. 
Jas óspirimler menen jaslar terme jámáátlerine kandidatlar tańlawı, sport 
mákemeleriniń jámáátiniń eń kúshli hám qabilietli sportshıları qatarında ótkeriliwi kerek. 
Sportqa jaramlılıqtı anıqlawdıń tiykargı forması sport jarısları bolıp esaplanadı. Bunda 
sport nátiyjesi menen bir qatarda, olardıń aqırgı 2-3 jıldaǵı dinamikası, sport penen 
birdeyinshe shuǵıllanıw stajı, fizikalıq tayarlıq dárejeleriniń belgili bir sport túriniń 
xalqaralıq taypadaǵı sport ustası dárejesi talaplarına sáykes keliwi itibarǵa alınadı. Eń 
kúshli sportshılar, ótken sport máwsimleriniń kórsetkishleri tiykarında óz Watanınıń 
terme sport jámáátine kiriwge kandidat túrinde qabıl etiledi. 

---