1. Sug’urta va uning kelib chiqish tarixi qanday kechgan

20-variant

1. 
   Avtotransport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini sug’urta qilishda sug’urta shartnomasi qachondan boshlab o’z kuchiga ega hisoblanadi.
   

TVEJMSQ - har bir avtomobil egasi bo'lishi kerak bo'lgan siyosat (O'zbekiston Respublikasi RCM 2008 yil 24 iyundagi 141-songa muvofiq). Chunki bu transport vositalari egalarining uchinchi shaxslar oldidagi fuqarolik javobgarligini majburiy sug'urta qilishdir. Ushbu siyosat sizga transport vositasidan foydalanish paytida boshqalarning hayoti yoki sog'lig'iga zarar yetkazganingizda yoki birovning mulkiga zarar yetkazganingizda (yo'q qilganingizda) yordamga keladi.NIMALARNI SUG'URTA QILISHINGIZ MUMKUN?Uchinchi shaxslar oldidagi fuqarolik javobgarligi.SUG'URTA NIMADAN HIMOYA QILADI?Uchinchi shaxslarning hayoti yoki sog'lig'iga zarar etkazilgan taqdirda xarajatlarni qoplash;
Uchinchi shaxslarning mol-mulkiga zarar etkazilgan taqdirda xarajatlarni qoplash;
TALAB QILINADIGAN HUJJATLAR- sug'urtalangan shaxsning va transport vositasini boshqarishga ruxsat etilgan boshqa shaxslarning pasporti yoki boshqa shaxsini tasdiqlovchi hujjatlar (fotokarta va oxirgi ro'yxatga olish belgisi bo'lgan sahifalar);- texnik pasport (invoys-guvoxnoma) yoki transport vositasining davlat ro‘yxatidan o‘tkazilganligi to‘g‘risidagi guvohnoma (transport vositasini oldi-sotdi (almashtirish, hadya qilish) shartnomasining nusxasi);- transport vositasini boshqarishga ishonchnoma yoki ushbu transport vositasiga egalik qilish huquqini tasdiqlovchi boshqa hujjat - agar majburiy sug'urta shartnomasi transport vositasini boshqarishga faqat ma'lum shaxslarga ruxsat berish sharti bilan tuzilgan bo'lsa (transport vositasini boshqarishga ruxsat etilgan barcha shaxslar uchun, transport vositasi egasi bundan mustasno)- avtotransport vositasini boshqarish huquqiga ega bo‘lgan barcha shaxslarning haydovchilik guvohnomalari yoki barcha haydovchilarning transport vositasini boshqarish huquqini tasdiqlovchi boshqa hujjatlar - agar majburiy sug‘urta shartnomasi transport vositasini faqat ayrim shaxslarga boshqarishga ruxsat etilgan holda tuzilgan bo‘lsa;- sug'urta mukofoti (agar mavjud bo'lsa) bo'yicha chegirma olish huquqiga ega bo'lgan shaxslar toifasiga sug'urta qildiruvchilarning jalb etilganligini tasdiqlovchi hujjatlar (ma'lumotnoma, sertifikatlar va boshqalar), hujjatlar nusxalari notarial tasdiqlanishi kerak;- avtotransport vositasini boshqarishga ruxsat etilgan har bir shaxs uchun oldingi 5 yil davomida majburiy sug‘urta shartnomalari tuzilgan sug‘urtalovchilar tomonidan taqdim etilgan sug‘urta to‘g‘risidagi ma’lumotlar.50% CHEGIRMA UCHUN HUQUQ MUMKIN:1941-1945 yillardagi urush qatnashchilari yoki partizanlari yoki ularga tenglashtirilgan shaxslar;
- 1941-1945 yillardagi urush davridagi mehnat fronti faxriylari;
- kontslagerlarning sobiq voyaga etmagan asirlari;
harbiy xizmat vazifalarini bajarish chog‘ida olgan jarohati, miya kontuziyasi yoki jarohati yoki frontda bo‘lish bilan bog‘liq kasallik natijasida vafot etgan harbiy xizmatchining ota-onasidan biri yoki boshqa turmushga chiqmagan bevasi;

2. 
   Avtotransport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini sug’urta qilishda sug’urta tarifi nimaga asoslangan holda ishlab chiqiladi.
   

11-modda. Asosiy stavkalar va koeffitsientlar sug'urta tariflari Sug'urta tariflari bazaviy tariflar va koeffitsientlardan iborat.Sug'urta tariflarining asosiy stavkalari transport vositalarining texnik xususiyatlari, konstruktiv xususiyatlari va maqsadiga qarab belgilanadi, bu esa ulardan foydalanish paytida zarar etkazilishi ehtimoli va etkazilgan zararning potentsial miqdoriga sezilarli ta'sir qiladi.Sug'urta tariflarining koeffitsientlari quyidagilarga qarab belgilanadi:transport vositasidan asosiy foydalanish joylari;oldingi davrlarda majburiy sug‘urta qilish jarayonida sug‘urtalovchilar tomonidan to‘langan sug‘urta to‘lovlarining mavjudligi yoki yo‘qligi;haydovchining haydash tajribasi;avtomobildan foydalanishning mavsumiyligi;oldingi davrlarda sug'urta qildiruvchi tomonidan sug'urtalovchi tomonidan so'ralgan holatlar to'g'risidagi ma'lumotlarni qasddan noto'g'ri taqdim etish faktlarining mavjudligi, bu ishonchli ma'lumot taqdim etilgan taqdirda to'lanishi mumkin bo'lgan miqdorga nisbatan kamroq miqdorda sug'urta mukofoti to'lanishiga olib keldi. ;Sug'urtalangan shaxs (majburiy sug'urta shartnomasi bo'yicha fuqarolik javobgarligi sug'urta qilingan boshqa shaxs) tomonidan sug'urta hodisasi sodir bo'lishiga qasddan yordam berganligi, shuningdek etkazilgan zarar miqdorining oshishi yoki ataylab noto'g'ri ko'rsatilishi faktlarini oldingi davrlarda taxmin qilish. sug'urta to'lovini oshirish uchun sug'urta hodisasi yuzaga kelgan holatlar;oldingi davrlarda regress da'vo qo'yish uchun asos bo'lgan holatlar bo'yicha sug'urta qildiruvchiga (majburiy sug'urta shartnomasi bo'yicha fuqarolik javobgarligi sug'urta qilingan boshqa shaxsga) zarar yetkazish faktlarining mavjudligi;ushbu Qonun 16-moddasining ikkinchi qismida nazarda tutilgan sug'urta tariflarining koeffitsientlarini qo'llash .Sug‘urta tariflarining koeffitsientlari ushbu modda uchinchi qismining oltinchi — sakkizinchi bandlarida nazarda tutilgan holatlarni hisobga olgan holda sug‘urtalovchi tomonidan majburiy sug‘urta shartnomasini tuzishda sug‘urtalovchiga ma’lum bo‘lgan davrdan keyingi davr uchun qo‘llaniladi. belgilangan harakatlar yoki harakatsizlik.Sug'urta mukofotining eng yuqori miqdori transport vositasidan ustun foydalanish hududi uchun tuzatilgan sug'urta tarifining tegishli bazaviy stavkasining uch baravari miqdoridan oshmasligi kerak va sug'urta tariflarining barcha koeffitsientlari qo'llanilganda sug'urta mukofotining ushbu qismiga muvofiq belgilangan. ushbu maqolaning uchtasi, besh marta.Sug‘urta tariflarida chet davlatlarda ro‘yxatga olingan va O‘zbekiston Respublikasi hududida vaqtincha foydalanilayotgan transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sug‘urta qilishni amalga oshirishda sug‘urtalovchi tomonidan qo‘llaniladigan asosiy stavkalar va koeffitsientlar qo‘shimcha ravishda nazarda tutilishi mumkin.Sug'urtalovchilar sug'urta tariflarining ushbu Qonunga muvofiq belgilanganidan tashqari bazaviy stavkalari va koeffitsientlarini qo'llashga haqli emaslar.
3. O’zbekistonda hozirda qayta sug’urtalash munosabatlarini qaysi sug’urta kompaniyalari yo’lga qo’ygan. Qayta sug'urtalash - sug'urtalashga riskni qabul qilish bilan bog'liq iqtisodiy munosabatlar tizimi (risklarni ikkilamchi joylashtirish). Sug'urtalovchi muvozanatlashgan sug'urta portfelini yaratish va sug'urta operatsiyalarini moliyaviy barqarorligini ta’minlash maqsadida qabul qilib olingan riskni bir qismini o'zaro kelishilgan holda boshqa sug'urtalovchiga berishi (riskni ikkilamchi joylashtirish). Qayta sug'urtalash operatsiyalari bilan bir qatorda asosan, ixtisoslashgan qayta sug'urtalash kompaniyalari amalga oshiriladi. Qayta sug'urtalash aktiv (riskni berish) va passiv (riskni qabul qilib olish) ko'rinishida bo'ladi. Bundan tashqari qayta sug'urtalash nisbiy va nonisbiy shaklda bo'ladi. Qayta sug'urta qilish shartnomalari bir tomondan, sug'urta kompaniyalari o‘rtasida o‘zaro tuzilishi yoki ikkinchi tomondan, sug'urta kompaniyasi va ixtisoslashgan qayta sug‘urta qilish kompaniyasi o‘rtasida tuzilishi mumkin. Bu yerda shartnoma o‘zi nima degan savol tug‘ilishi mumkin. 0 ‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi 354-moddasida «ikki yoki bir necha shaxsning fuqarolik huquqlari va burchlarini vujudga keltirish, o'zgartirish yoki bekor qilish haqidagi kelishuvi shartnoma deyiladi» — deb ko‘rsatilgan. Dastlab, sug'urta kompaniyasi o'zining moliyaviy qobiliyatini mustahkamlash maqsadida qabul qilib olingan riskni bir qismini boshqa sug‘uita kompaniyasida yoki ixtisoslashgan qayta sug‘uita qilish kompaniyasida sug‘urtalash to‘g‘risida qaror qabul qiladi. Ushbu qaromi ijrosini ta’minlash maqsadida sug'urtalovchi ixtisoslashgan sug'urta kompaniyasiga murojaat qiladi. Agar qayta sug'urtalovchi kompaniya riskni qayta sug'urta qilishga rozilik bildirsa, ular o‘rtasida qayta sug‘urtalash shartnomasi tuziladi. Shuni alohida ta’kidlash lozimki, shartnoma shaitlarida, unda ishtirok etuvchi tomonlaming huquqlari va majburiyatlari, olingan majburiyatlaming bajarilishi yuzasidan javobgarlik, shaitnomani kuchga kirishi, amal qilish va bekor etilishi qoidalari mujassam bo'lishi kerak. Shuningdek, shartnomada qayta sug‘urtalash mukofoti miqdori va javobgarlik hajmi ko‘rsatilishi zarur. 0 ‘zbekiston Respublikasining amaldagi qonun hujjatlariga ko‘ia, qayta sug'uita qilishda sug‘uita tovonini yoki sug‘urta pulini to‘lash uchun asosiy sug'urta shartnomasi bo'yicha sug'urtalanuvchi oldida ushbu shartnoma bo'yicha sug'urta kompaniyasi javobgar bo'lib qolaveradi.