1. Sun'iy intellektning asosiy tushuncha va ta'riflari, sun'iy intellekt sohasidagi tadqiqot yo'nalishlari, qanday tizimlar intellektual tizimlar toifasiga kiradi

4. Bilimlarni ifodalashning mantiqiy modeli, Bul algebrasining ekvivalent o'zgarishlari, mantiqiy modellarni qurish qoidalari.
**Bilimlarni Ifodalashning Mantiqiy Modeli:**

Bilimlarni ifodalashning mantiqiy modeli, mantiq va mantiqiy operatsiyalarni ishlatib, axborotni mantiqiy ifodalash asosida tuzilgan modelni anglatadi. Quyidagi mantiqiy elementlarni o'z ichiga oladi:

1. **Xullas (Premise):** Mantiqiy modelni boshlash uchun bo'lgan asosiy axborot yoki ishonchli qaror.

2. **Salig'ot (Conclusion):** Xulosa yoki qarorni olish uchun kelgan natija.

3. **Dovr (Inference):** Xullasdan salig'otga o'tish jarayoni. Dovr, xullas va salig'ot orasidagi mantiqiy aloqalarni namoyish etadi.

4. **Tashvish (Assumption):** Mantiqiy model o'zining ishonchli va natijaga yetishishi uchun qo'llanilgan tashvishlarni o'z ichiga oladi.

5. **O'rganish (Learn):** Mantiqiy model yangi axborot olish yoki o'rganilgan axborotga asosan o'zgarishlarni qabul qilish orqali o'zini rivojlantirishi mumkin bo'lgan element.

Mantiqiy model, mantiqiy ifodalash uchun bo'lgan tasavvurlar va uning ishlatilishi muddatida o'zgarishi mumkin.

**Bul Algebrasining Ekvivalent O'zgarishlari:**

Bul algebra, mantiqiy ifodalash va aloqalarni o'rganish uchun asosiy vosita sifatida ishlatiladi. Uning ekvivalent o'zgarishlari quyidagilar:

1. **Kichik Algebrasi (Boolean Algebra):** Boolean algebra, "ha" yoki "yo'q" (1 yoki 0) qiymatlarni o'z ichiga olgan matematik modeldir. Uning o'zgarishlari, "va" (AND), "yoki" (OR), "emas" (NOT) operatorlari orqali ifodalangan.

2. **Xullaslar Qo'shilmasi (Law of Addition):** A + AB = A. Bu, bitta narsa va u orqali uning kattasi bir xil bo'lishi xullaslar qo'shilmasi hisoblanadi.

3. **Da'iralar Qo'shilmasi (Law of Circles):** A + AB = A + B. Bu, o'zgarishlarning jamlanishi (da'ira) qo'shilmasi hisoblanadi.

**Mantiqiy Modellarni Qurish Qoidalari:**

1. **Maqsad (Objective):** Mantiqiy modelni qanday maqsad uchun yaratilayotganini aniqlang. Maqsad o'z ifodalash va natijalarni olish uchun yuqori darajada aniq bo'lishi kerak.

2. **Mavzu (Subject):** Modelning qanday soha yoki mavzuda ishlatilishi lozim.

3. **Elementlar va O'lcham (Elements and Metrics):** Mantiqiy modelni yaratishda ishlatiladigan ma'lumot elementlari va o'lchamlarni aniqlang.

4. **Mantiqiy Ifodalashning Tuzilishi (Structure of Logical Statements):** Mantiqiy ifodalarni tuzilishini aniqlang, ya'ni, xulosa, xullas va salig'ot qismiga bo'linishi, tashvishlarning o'zgarishlari, va uning bir-biriga o'xshash mantiqiy qonuniyatlar.

5. **Uchunchi Taraflar Bilan Ishlash (Collaboration with Stakeholders):** Mantiqiy modellarni yaratish va rivojlantirish jarayonida muvofiqlikka ega bo'lgan muhandislar, tajribachilar, va boshqa stakeholders bilan hamkorlik qiling.

6. **Natijalarni Baholash va Testlash (Evaluation and Testing of Results):** Modellarni yaratganingizdan so'ng, ularni amalga oshirish va natijalarni baholash uchun yo'l harakat qiling. Mantiqiy modellarning to'g'ri ishlashi uchun ularni test qilish zarur.

5. Bilimlarni ifodalashning produktsion modeli, produktsion faktlar va qoidalar, yechimni ketma-ket qidirish, produktsion modellarini qurish mehanizmlari, produktsion qoidalar interpretatori.
**Bilimlarni Ifodalashning Produktsion Modeli:**

Bilimlarni ifodalashning produktsion modeli, bir nechta "produktsion qoida"larni (rules) o'z ichiga olgan avtomatizlangan modeldir. U bu qoidalardan foydalanarak ma'lumotlarni o'rganadi va aniqlangan qoidalarga muvofiq qaror qabul qiladi. Har bir "produktsion" ("if-then" qoidasi) biror hodisani yoki ma'lumotlarni ifodalashda ishlatiladi.

**Produktsion Faktlar va Qoidalar:**

- **Produktsion Faktlari:** Bu, mantiqiy ifodalashda ishlatiladigan asosiy ma'lumotlar yoki ko'rib chiqilgan hodisalar.

- **Produktsion Qoidalari:** Ular ifoda qilish vaqti keldi, biror narsa sodir bo'ldi, shunday qilish kerak emas, ifoda qilish sharti bo'lgan qoidalardir.

**Yechimni Ketma-Ket Qidirish (Forward Chaining):**

Bu usulda, sistema ma'lumotlarni bazasidan boshlang'ich ma'lumotni olib, shartni tekshiradi va bir yoki bir nechta qoidalarni amalga oshiradi. Hodisalar yuz berishi bilan, yangi ma'lumotlar topilganida tekshirish jarayoni tugaydi.

**Produktsion Modellarini Qurish Mekhanizmlari:**

1. **Qoida Tizimi (Rule-Based Systems):** Bu usulda, bir qoidalardan tashkil topgan tizim yaratiladi. Bu qoidalardan tashkil topgan tizim sodir bo'lgan hodisalarni aniqlaydi va shartlarga muvofiq qaror qabul qiladi.

2. **Qoidalarning Strukturasini Belgilash (Rule Structuring):** Qoidalarni tuzish va tuzib chiqish jarayonida, ularni mantiqiy guruhlarga ajratish uchun belgilanadigan qoidalarni o'z ichiga oladi.

**Produktsion Qoidalar Interpretatori:**

Produktsion qoidalar interpretatori, qoidalar tuzilishi va ularni o'qish va amalga oshirish uchun tuzilgan dasturdir. U bu qoidalarni tahlil qiladi, har birini tekshiradi va qaror qabul qiladi. Interpretator qoidalarni mantiqiy tartibda amalga oshiradi va qoidalarni o'qishda talab etilgan logikani ishlatadi.

Bu tizimlar, muddatli mantiqiy ifodalash uchun yaxshi ishlaydi va qisqa muddatli amaliyotlar uchun samarali bo'lishi mumkin. Ular ko'p vaqt va energiyani tejamkor qaror qabul qilishda va ma'lumotlar o'rganishda foydalaniladi.