1. Svetafor turlari. Svetoforlarning vazifalari

Poyezdlar harakati xavfsizligini ta’minlashda ishlatiladigan svetofor turlari va ularning vazifalari.
REJA:
1.Svetafor turlari.
2. Svetoforlarning vazifalari.
3.Yo`l va signal belgilari.
Svetoforlar quyidagilarga bo’linadi va tasniflanadi:

– marshrut – poyezdga stansiyaning bir rayonidan boshqa rayoniga harakatlanishiga ruxsat beradi yoki taqiqlaydi;
– o’tish - poyezdga bir blok–uchastkadan (postlar oralig’idagi peregondan) boshqasiga o’tishga ruxsat beradi yoki taqiqlaydi;
– berkitish – temir yo’llarni boshqa temir yo’llar, avtomobil yo’llari, trolleybus liniyalari, tramvay yo’llari bilan bir sathda kesishgan joylarini, ko’tariladigan ko’priklar va kuzatuvchi bilan o’tadigan uchastkalarni berkitish uchun qo’llaniladi;
– to’suvchi – temir yo’l pereyezdlari, katta sun’iy inshootlar va ko’chki paydo bo’ladigan joylarda harakat xavfsizligi uchun xavf tug’ilganda to’xtashni talab yetuvchi, shuningdek, stansiya yo’llarida vagonlarni ko’rikdan o’tkazish va ta’mirlash vaqtida tarkiblarni to’sish uchun qo’llaniladi;

– ogoxlantirish – asosiy svetofor (kirish, o’tish, to’suvchi va berkitish) ko’rsatmalari xaqida ogohlantiradi;
– takrorlovchi–joylarda kirish, marshrut, tepalik svetoforlarining ruxsat beruvchi signallari xaqida bildirish uchun qo’llaniladi, qachonki mahalliy sharoitlarga ko’ra asosiy svetofor ko’rinishi ta’minlanmasa;
– lokomotiv – poyezdni peregonda bir blok–uchastkadan boshqasiga o’tishini ruxsat yetuvchi yoki taqiqlovchi, shuningdek, poyezd yaqinlashib kelayotgan yo’l svetofori ko’rsatmasi xaqida ogohlantirish uchun qo’llaniladi;
– manyovr – manyovr ishlarini bajarishga ruxsat beruvchi yoki taqiqlovchi;
– tepalik – vagonlarni tepalikdan saralashga ruxsat beruvchi yoki taqiqlovchi.
Bir svetofor bir nechta svetoforlar (kirish va chiqish, chiqish va manyovr, chiqish va marshrut va boshqalar) funksiyasini bajarishi mumkin. Semoforlar saqlanib qolgan uchastkalarda ulardan foydalanish tartibi O’zbekiston Respublikasi temir yo’llarida poyezdlar harakati va manyovr ishlari bo’yicha yo’riqnoma bilan belgilanadi.
5. Svetoforlarning linzaliligi (rasm 2.5, a) va projektorligi (rasm 2.6, v) ishlatiladi; ular machtali (rasm 2.6, a, b va g), karlik holdagilarga bo’linadi (rasm 2.6, v) va ko’prikchalarga, konsollarga o’rnatiladi.