1. Тафаккур мантиқ илмининг ўрганиш объекти сифатида. Тафаккур шакллари ва қонунлари xакида тушунча. Формал мантиқнинг предмети ва вазифалари


Download 1.1 Mb.
bet39/43
Sana21.04.2023
Hajmi1.1 Mb.
#1376340
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   43
Bog'liq
Мантиқ маърузалар

Ќоллар


Ќодисадан аввал келиб, унинг айрим қисмларини вужудга келтирувчи ќолатлар

ќодиса

1

АВС


x, y, z

2

А


x

3
В

y


Эхтимол, С холат z нинг сабабидир.
Қолдиқлар методини қўллаш натижасида гелий, рубидий каби химиявий элементлар, Нептун планетаси топилган ва бошқа турли соќага оид кўп ќодисалар аниқланган.
Бу методни қўллаганда мухокама юритиш жараёнининг қандай кечишини Нептун планетасининг кашф этилиши мисолида кўриб чиқамиз. Уран планетасининг харакатини кузатар эканлар, олимлар унинг ќисоблаб чиқилганда кўпроқ миқдорда оғишган орбита бўйлаб ќаракат қилишини қайд этганлар. Маълумки, планетанинг оғишиш миқдорининг бир қисми унга шу пайтгача маълум бўлган планеталарнинг таъсир ўтказиши билан боғлиқ. Қолган қисмининг эса бошқа бир куч таъсирида бўлаётганини бу ерда тушуниб олиш қийин эмас. Олимлар, шу пайтгача номаълум планетасининг оғишиш миқдори кўпаяётган бўлса керак, деган тахминий фикр билдиришган. Орадан маълум бир вақт ўтгандан кейин, Леверье ќисоблаш йўли билан янги планетанинг – Нептуннинг жойлашишини айтиб беради. Нихоят И. Галле 1946 йили янги қурилган телескоп ёрдамида уни осмон сферасидан топади.
Агар Уран планетасига таъсир этувчи планеталарни А, В, С лар, Уран планетасининг умумий оғишиш миқдорини ташкил этувчи қисмларини а, в, с, d билан белгилаган ќолда, оғишишнинг а миқдорини – А планетаси, в миқдорини – В планетаси, с миқдорини – С планетаси таъсири билан боғласак, унда d миқдори «Қандайдир номаълум Х планетаси мавжуд бўлиб, ана шунинг таъсирида вужудга келса керак», деган хулосани ќосил қилувчи мухокаманинг амалга ошаётганини кўрамиз.

Download 1.1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   43




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling