1-tajriba ishi cho’zilish deformatsiya yordamida yung modulini aniqlash ishning maqsadi

λ=
bundan
E=
O’lchash va natijalarni hisoblash

1. 
   Shtangensirkul yordamida sterjenning qalinligi (b) va eni (a) bir necha joydan o’lchanadi.
   
2. 
   Lineyka yordami bilan prizmalar orasidagi masofani (1) kamida 3 marta o’lchanadi.
   
3. 
   Indekatorni sterjen o’rtasiga o’rnatib uning ustiga tosh qo’ymasdan ko’rsatishi n₀ aniqlanadi.
   
4. 
   Indekator ustidagi M plastinkaga 0,5 kg 1 kg 1,5 kg toshlar qo’yibindekatorlar ko’rsatishini yozib olinadi.
   
5. 
   Indekator ustiga 0,5 kg toshlarni birin ketin qo’yib ulardagi shkalalar orqali egilishi strelkasi quyidagicha aniqlanadi:
   

λ₁ =n₁-n₀, λ₂= n₂-n₀, λ₃= n₃-n_{0, .}
6 Yuqoridagi aniqlangan natijalarni E= formulaga qo’yib elastiklik modulini hisoblaymiz.
Sinov savollari

1. 
   Egilish deformatsiyasi deb nimaga aytiladi?
   
2. 
   P=F/S formulani ma’nosini tushuntiring?
   
3. 
   Guk qonuni va uning ifodasi qanday ?
   
4. 
   Yung moduli nima va uning birligi nima?
   

4- Tajriba ish
Deformatsiya yordamida simning burilish modulini aniqlash
Ishning maqsadi: burilish deformatsiyasi yordamida simning burilish modulini aniqlash.
Kerakli jihozlar: Silindr, chizg’ich, shtangel, lineyka.
Nazariy yushuncha
Jismning parallel qatlanlarining ikkita parallel kuch ta’sirida bir biriga nisbatan burilish burilish deformatsiyasi deyiladi.
Bir uchi mahkamlangan simni yoki sterjenni uni ikkinchi uchiga momenti M bo’lgan PP juft kuch bilan ta’sir qilib burasak, burilish burchagi , Gukning birinchi qonuniga asosan

Bundagi c-simning materialiga bog’liq bo’lgan koeffisiyent. Buralish moduli
F=


Sim materialining buralish moduli bilan siljish moduli orasidagi munosabatni chiqaraylik. Buning uchun uzunligi L, radiusi k va siljish moduli N bo’lgan simni ko’rib chiqaylik. Faraz etaylik, simning yuqorigi kesimi mahkamlangan va pastki kesimiga momenti M bo’lgan PP juft kuch bilan ta’sir qilayotgan bo’lsin. Bu juft kuch ta’sirida simning pastki kesimi burchakka buriladi. ds simning pastki kesim yuzining OO₁ o’qdan (simning burilish o’qidan) r masofada turgan biror cheksiz kichik elementi bo’lgan va u burilishidan oldin A nuqtada bo’lsin; burilishidan so’ng bu element B nuqtaga o’tadi, CA vertikal chiziq esa Vintsimon CB chiziqqa aylanib qoladi. Natijada, sim materialida siljish deformatsiyasi yuz berganligi tufayli, slindrik sirtlarning ichkarisidagi elementlar qiyshayadi. Siljish burchagi bo’lsin.
= (1)
= (2)
ds element burchakka burilishi uchun, (2) formulaga asosan, unga dp = N ds kuch bilan ta’sir qilishi kerak. Bu tenglikni 3- rasmdan osongina topiladigan
ds=rd dr
Qiymatini va ning (1) qiymatini qo’ysak:

Bu kuchning buralish o’qiga nisbatan momenti:

kuchning 1-rasmda ko’rsatilgan butun halqaga ta’sir etuvchi M momentini topish uchun, barcha dm momentlarni a bo’yicha yig’ish kerak:

Integral ostidagi d dan boshqa barcha kattaliklar ga bog’liq bo’lmagani uchun,

Butun pastki asosga ta’sir etuvchi butun moment m ni toppish uchun esa m momentlarni g bo’yicha yig’ish kerak; unda :

Ammo,

tenglamaga asosan,
M=f
m-ning qiymatini (3) ifodaga qo’ysak:

Bundagi N- sim materialining siljish moduli, f va L uzunlikdagi simning buralish moduli.
O’lchash va natijalarni hisoblash
1. Bir uchi mahkamlangan simni uzunligini L va radiusi R aniqlansin.
2. Simning siljish moduli N=P/ formulasi yordamida aniqlanadi.
3. P1, P2, P3 kuchlarda siljish va burilish burchagini aniqlanadi.
4. N, R va L kattaliklarni bilgan holda simning burilish moduli f=N r⁴/2L formulasi yordamida aniqlanadi.