1 tema: Matritsa haqqi’nda tu’sinik. Matritsalardi’n’ ten’ligi. Matritsalar u’stinde a’meller. Keri matritsalar. Birinshi da`rejeli ten`lemeler sistemasιnιn` matritsalιq jazιlιwι ha`m matritsalιq sheshimi Matritsa rangi

Matritsalar u’stinde a`meller
Eki matritsanı qosıw ushın bul matritsalardın’ birdey o’lshemlerge iye
bolıwı za’ru’rli.
Eki A=(aij) ha’m B=(bij) matritsalarının’ qosındısı dep sonday C=(cij)
matritsasına aytıladı,
bunda cij=aij=bij , i=1,2,..., m, j=1,2,..., n. Eki matritsanın’ qosındısı
A+B tu’rinde belgilenedi.
Matritsalardı qosıw to’mendegi qa’siyetlerge iye
1.A+B=B+A (kommutativlik qa’siyeti)
2.(A+B)+C= A+(B+C) (assotsiativlik qa’siyeti)
Qa’legen birdey o’lshemli eki matritsa ushın A+X=B bolatug’ın birden
bir X matritsası mudamı bar boladı. Sonda X matritsası B ha’m A
matritsalarının’ ayırması dep ataladı. Bul jag’dayda X=B-A=(bij-aij)
tu’rinde jazadı. O – nollik matritsa bolg’anda A+X=O ten’lemesi
X=O-A sheshimge iye boladı, ol A matritsag’a qarama-qarsı matritsa
dep ataladı ha’m –A arqalı belgilenedi –A=-(aij) ekeni ko’rinip tur.
Bul qa’siyetlerdin’ orınlı ekeni haqıyqıy sanlardın’ sa’ykes
qa’siyetlerinen kelip shıg’adı.
A=(aij) matritsasının’ β€R=(-∞,∞) sanına ko’beymesi dep
βA=(βaij)
matritsasına aytıladı.
4. Matritsaning rangi.
A=
rangA=3

№2 TEMA:
Dekart ha`m polyar koordinatalarι arasιndag`ι baylanιs.

Reje:
1.Tuwri mu`yeshli Dekart koordinatalar sistemasi.
2.Eki tochka arasindag`i araliq.
3.Kesindini berilgen qatnasta bo`liw.
4. Tuwrı sızıq ha`m onın` ten`lemeleri.
5. Eki tuwrı sızıqtın` parallellik ha`m perpendikulyarlıq sha`rtleri.
Matematikanin` geometriyaliq ma`selelerdi algebraliq usillardi
paydalanip sheshetug`in
bo`limi analitikaliq geometriya dep ataladi. Analitikaliq geometriyanin`
tiykarinda koordinatalar usili bolip, oni XVII a`sirde frantsuz
matematigi ha`m filosofi Rene DEKART kirgizdi ha`m bul
usildi ko`plegen ma`selelerge qollandi. Koordinatalar usili noqatinin`
halin koordinatalar sistemasin payda etiwshi bazibir siziqlarg`a
salistirmali qarawg`a tiykarlang`an.
Tuwridag`i Dekart koordinatalar sistemasi (n=1 o`lshemli ken`islik 1
E ). Qa`legen tuwri
siziqta baslang`ish O naqati, «---->« belgisi menen on` bag`it ha`m
uzinliq birligi (masshtab) tan`lap alinadi. Payda etilgen bir o`lshemli
koordinatalar sistemasi menen haqiyqiy sanlar
ko`pligi arasinda bir ma`nisli sa`ykeslik ornatiw mu`mkin. Qa`legen bir
M noqatsinin` tuwridag`i orinina sa`ykes keliwshi x sani (1-su`wret)
onin` koordinatasi dep ataladi ha`mM (x) tu`rinde belgilenedi.
M x
O 1 x
1-su`wret.
Eki A(x₁) ha`m B(x<sub>2</sub>) noqatlari arasindag`i d araliq
d=
Ko`o`sherdegi (algebraliq) bag`itlang`an kesindinin` shamasi
AB  x<sub>2</sub>  x<sub>1</sub> , bunda   1 A x ha`m   2 B x . Tegisliktegi Dekart
koordinatalar sistemasi (n=2 o`lshemli ken`islik E² ). Tegisliktegi
qa`legen O noqati (bul noqat koordinata basi dep ataladi) arqali o`z-ara
perpendikulyar eki ko`sher Ox (abstsissa) ha`m Ou (ordinata) o`tkiziledi
ha`m bul ko`sherlerde ten`dey masshtab birligi tan`lap alinadi. Ox ha`m
Ou ko`sherleri jaylasqan tegislik Oxu koordinatalar tegisligi dep
ataladi.Tegisliktegi noqatinin` koordinatalari dep noqatinin` usi
tegisliktegi orinin aniqlaytug`in sanlar jubina Noqatinin` shereklerdegi
koordinatalarinin` belgileri: