1-tema: qaraqalpaq tili hám oníŃ basqa pánler menen baylaníSÍ Joba

Qadaǵalaw ushın sorawlar
1. Túrkiy leksikografiyası tariyxı qaysı ásirlerden baslanadı? 
2. Til biliminde sózliklerdi dúziwdiń áhmiyeti hám mazmunı qanday? 
3.Túrkiy leksikografiyasında sózliklerdi dúziw qashan baslandı?

ÁDEBIYATLAR 
1. Баскаков Н.А. Каракалпакский язык. IV том, Лексика, Нукус, 1996. 
2. Бердимуратов Е. Ҳəзирги қарақалпақ тили. Лексикология. Нөкис, 
Билим, 1994. 
3. Турсунов У., Мухтаров Ж., Рахматуллаев Ш. Ҳозирги ўзбек адабий 
тили. Т., Ўзбекистон, 1992. 
4. Виноградов В.В. Теория и практика русской лексикографии // 
Вопросы языкознания. №6, 1956. 

6-TEMA. DIALEKTOLOGIYA PÁNI HAQQINDA ULIWMA TÚSINIK
Jobası:
1.Dialektologiya kursı predmeti, wazıypası.

2. 
   Dialektologiya tuwralı ulıwma túsinik.
   
3. 
   Dialektologiyanıń tiykarǵı túsinikleri menen terminleri.
   
4. 
   Sociallıq dialektler hám milliy til.
   

Ádebiyatlar:

1. 
   D.Nasirov, O.Dospanov Qaraqalpaq dialektologiyasi N., 1995
   
2. 
   O.Dospanov Qaraqalpaq tili qubla dialekti N., 1977
   
3. 
   A.Aliev Ozbek dialektologiyasinan materiallar T., 1974
   
4. 
   Sh.Saribaev Kazak tili dialektologiyasi Almaata, 1968
   
5. 
   T.Begjanov Qaraqalpaq dialektologiyasinin maseleleri N.,1971
   
6. 
   V.Reshetov x.t.b.Ozbek tili dialektologiyasi T.,1972
   

Qaraqalpaq dialektologiyası - qaraqalpaq tiliniń teoriyalıq hám ámeliy máselelerin islep shıǵıwǵa baǵdarlanǵan qaraqalpaq til iliminiń tiykarǵı jáne baslı tarawı.
Xalıq sóylew tiliniń ulıwma sistemasındaǵı dialektler, govorlardıń ózgesheliklerin, olardıń xızmetin, taralıw sheklerin izertlew hám bayanlaw menen shuǵıllanatuǵın qaraqalpaq dialektologiyası qaraqalpaq til iliminiń ayrıqsha tarawı iretinde sońǵı 30 laǵan jıldıń ishinde payda boldı. Til iliminiń bul tarawınıń payda bolıwı tilimizdiń dialekt jáne govorlarınıń ózgesheliklerin 1960-jıldan baslanǵan jobalı hám sistemalı izertlewdiń óris alıwı menen baylanıslı. Tildegi jergilikli sheklengen qubılıslardı yamasa tildegi dialekt hám govorlardı jobalasqan túrde sistemalı izertlewde ÓzSSR Ilimler Akademiyasınıń Qaraqalpaqstan filialınıń (házirgi bóliminiń) quramında (Qaraqalpaq tili tariyxı hám dialektologiyası) sektorınıń ashılıwı, qaraqalpaq til iliminiń usı tarawı boyınsha izertlewdiń belgili teoriyası jáne metodikası menen qurallanǵan dialektolog, til tariyxı qánigeleriniń payda bolıw, sonıń menen birge, xalqımızdıń hám onıń tiliniń tariyxına ilimiy qızıǵıwshılıqtıń artıwı sebepshi boldı.
Qaraqalpaq til iliminiń aldıńǵı jáne jetekshi tarawlarınıń biri bolǵan qaraqalpaq dialektologiyasınıń payda bolıw, qáliplesiw hám rawajlanıw tariyxında eki basqıshtı kórsetiwge boladı.
Birinshi basqısh (30-jıllar) qaraqalpaq tiliniń dialekt hám govorların ámeliy maqsette izertlew, ádebiy tildiń dialektlik bazasın belgilew, jazıwdı dúziw, fonetika hám grammatikanıń tiykarların islep shıǵıw t.b. usınday isleri menen sıpatlanadı. Bul dáwirde tilimizdegi dialekt jáne govorlardı izertlew máseleleri menen belgili tyurkologlar S.E.Malov, E.D.Polivanov, N.A.Baskakov, A.A.Sokolovlar shuǵıllandı.
Ekinshi jańa basqısh (60-jıllar) qaraqalpaq dialektologiyasınıń qaraqalpaq til iliminiń arnawlı bir tarawı retinde qáliplesken hám jáne de rawajlanǵan dáwiri bolıp esaplanadı. Bul dáwirde qaraqalpaq dialektologiyasınıń haqıyqat qáliplesiwinde hám jáne de alǵa rawajlanıwında prof. N.A.Baskakovtıń {Qaraqalpaq tili} (I,II tomları) atlı miynetleri ayrıqsha rol’ oynadı. Atalǵan jumıslar avtordıń 1926-jıldan baslap birneshe jıllar dawamında Qaraqalpaq xalıq sóylew tili, onıń dialektleri boyınsha jıynalǵan materiallardı sistemaǵa túsiriw, olardı izertlewdiń jemisi bolıp esaplanadı.
Sońǵı jıllarda (1960-1975-j.) (Qaraqalpaq tili tariyxı hám dialektologiyası) sektorınıń ilimiy xızmetkerleri tárepinen júrgizilgen bir qansha dialektologiyalıq ekspeditsiyalar nátiyjesinde qaraqalpaq tiliniń dialektologiyası boyınsha kóp sanlı maǵlıwmatlar jıynaldı. Qaraqalpaqstan Respublikasınıń barlıq rayonları boyınsha toplanǵan bul materiallar tiykarında izertlew jumısları júrgizilip, qaraqalpaq dialektologiyasınıń fonetika, grammatika, leksika, semantika bólimleri boyınsha bir neshe monografiyalar, dissertatsiyalıq jumıslar, maqalalar járiyalandı. Bul jazılǵan miynetler qaraqalpaq tili dialektologiyasınıń ilimiyteoriyalıq jáne materiallıq bazasına aynaldı. Solay etip awızeki sóylew tiliniń sistemasındaǵı ayırım dialektlik ózgesheliklerdi esapqa alıw hám izertlew, sonday-aq ózgesheliklerdiń geografiyalıq taralıw sheklerin, xızmetin anıqlaw menen shuǵıllanatuǵın qaraqalpaq til iliminiń jańa tarawı-qaraqalpaq dialektologiyası qáliplesti.