1-tema: qaraqalpaq tili hám oníŃ basqa pánler menen baylaníSÍ Joba

Qadaǵalaw ushın sorawlar 
1.Leksikografiya pániniń maqseti ne? 
2.Túrkiy leksikografiyasınıń tiykarın salıwshılar kimler?
3.Qaraqalpaq til sózlikleriniń tipologiyasınıń mazmunı qanday? 
4.Házirgi qaraqalpaq tiliniń sózlikleri hám olardıń málimlemelik 
múmkinshilikleri óz ishine nelerdi qamtıydı?


Ádebiyatlar 
1.Турабаева А. Рус ҳəм қарақалпақ лексикографиясынан қысқаша 
мағлыўматлар. Қарақалпақ тили бойынша изертлеўлер. Н., 1971. 145-
158. 
2.Ешбаев Ж. Қарақалпақ тилиниң қысқаша фразеологиялық сөзлиги. Н., 
1985 
3.Қарақалпақ тилиниң түсиндирме сөзлиги. I-IV том, Нөкис, Қарақалпақстан, 1982-1992 
4.Қəлендеров М. Қарақалпақ тили синонимлериниң қысқаша сөзлиги. 
Нөкис, Қарақалпақстан, 1980. 
5.Насыров Д., Бекбергенов А., Жəримбетов А. Русша-қарақалпақша 
лингвистикалық терминлер сөзлиги. Н., 1979. 
6.Насыров Д. ҳəм т.б. Математика терминлериниң русша-қарақалпақша 
сөзлиги. Н., 1992 
7.Jaqsımuratov Q. Meditsina terminleriniń russha-qaraqalpaqsha qısqasha 
túsindirme sózligi. Nókis, 1989. 
8.Кəримхожаев Ш. Дийханшылық терминлериниң қарақалпақша 
түсиндирме сөзлиги. Н., 1995. 
9.Қутлымуратов Б ҳəм т.б. Жол қатнасы терминлериниң орысша-
қарақалпақша сөзлиги. Н., 1995 

LEKSIKOGRAFIYA TARIYXINAN
Jobası:
1. Sózliklerdiń dúziliwiniń áhmiyeti 
2. Túrkiy leksikografiyasinda sózlik dúziwdiń baslaniwi 
3. Orta ásirlerdegi sózlikler 
Tayanısh túsinik Túrkiy leksikografiyası- sózliklerdi duziw hám onıń shártler sózlik dúziwge qoyılatuǵın talaplar, orta ásirlerdegi sózlikler hám t.b.

LEKSIKOGRAFIYA (grek t. lexis (sóz) grapho (jazaman) degen sózlerden 
quralǵan – sózliklerdi dúziwdiń ilimiy metodikası degendi bildiredi. Sózlikler 
dúziw ushın, ildegi sózler menen frazeologiyalıq sóz dizbeklerin jıynaw hám 
olardı tártipke túsiriw jumısları islenedi. Sózlik dúziw isi leksikografiyalıq 
jumıs dep ataladı. Sózliklerdiń bir neshe túri: 
1. Sózliklerdiń ishinde tildiń leksikasınıń shıǵıwın, rawajlanıwın, onıń bir 
neshe dáwirin qamtıp sıpatlaytuǵın túri bar. Olar tariyxıy sózlikler dep ataladı. 
Házirgi tildiń sózlikleri házirgi dáwirde tilde qollanılatuǵın sózlerdi 
qamtıydı, olarǵa sıpatlama beredi. 
2. Tolıq sózlikler (polnıe) belgili bir tildegi barlıq sózlerdi tolıǵı menen 
qamtıydı hám olarǵa sıpatlama beredi. Kishi yamasa tolıq emes sózlik – sózlik 
quramdaǵı barlıq sózlerdi emes, onıń belgili bir dáwirindegi sózlerdi yamasa 
leksikanıń belgili bir tarawın qamtıytuǵın sózlik bolıp esaplanadı. 
3. Sózlerdiń sózlikte ana tilinde túsindiriliwi yamasa basqa tilge awdarılıp 
túsindiriliwine qaray sózlikler eki túrge bólinedi: 1) bir tillik túsindirme 
sózlikler, 2) eki tillik yamasa kóp tillik awdarma sózlikler. 
4. Sózlikler olarda berilgen sózlerdiń alfavit tártibi menen kórsetiliwine 
yamasa sózler menen belgilenetuǵın túsiniklerdiń reti menen kórsetiliwine 
qaray eki túrge bólinedi: 
1. seslik yamasa alfavitlik. 
2. ideologiyalıq sózlikler yamasa túsinikler sózligi. 
Sózliklerdi demek, 4 túrge bólip qarawǵa boladı eken. 
1. Sózlerdiń shıǵıw deregi, olardıń semantikasınıń rawajlanıwı tuwralı 
maǵlıwmat beretuǵın sózlikler: etimologiyalıq sózlik, tariyxıy sózlik. 
2. Házirgi tillerdegi sózlerdiń mánislerin túsindirip, olardıń qollanılıwı 
haqqında maǵlıwmat beretuǵın sózlikler – túsindirme sózlik, awdarma sózlik, 
terminologiyalıq sózlik, dialektologiyalıq sózlik, frazeologiyalıq sózlik, 
sinonimler sózligi. 
3. Sózlerdiń seslik qurılısı, olardıń jazılıwı tuwralı maǵlıwmat beretuǵın 
sózlikler. Fonetikalıq sózlik, orfografiyalıq sózlik. 
4. Zatlar menen qubılıslardıń mánilerin anıqlap túsindiretuǵın sózlikler, 
entsiklopediyalıq sózlikler, illyustrativli sózlikler.