1. Temirbeton elementlarida kuchlanish va deformasiyalanish holati

1
M/>Ncrc
T
N
ПТТТГъ^лтТТППТПТ^^
Ч *
2.1-rasm. 0 ‘q bo'ylab cho'zilganda kuchlanish holati. 
arm aturadagi kuchlanish
e, = £ &  = a blE s / vE bl = a bla  / v,
(
2
.
6
)
Y ukning ortib borishi bilan 
la-bosqich 
nihoyasiga yaqinlashadi, 
ya’ni beto n darz ketish holatiga kelib qoladi. B etondagi kuchlanish 
cho'zilishdagi m ustahkam lik chegarasiga tenglashadi, deform asiya esa
(2.5) ga asosan zh=Rbt/ v , Eb 
b o 'lad i. Tajribalarga suyanib, v = 0,5 
olish m um kin, b u n d a ebl~ 2R bl/ E b va arm aturadagi kuchlanish:
o s = Rb, a  / v, = 2 a Rhl
(2.7)
b o 'lad i.
Yoriq hosil qiluvchi z o 'riq ish beton va arm aturadagi zo 'riq ish lar 
yig'indisiga tengdir.

---

Yuk yana oshirilsa, beton darz ketadi, kuchlanish-deform asiyala- nish 
holatining II bosqichi boshlanadi. Yorilgan kesimlarda cho'zilishga yo!g‘iz 
arm atura, yoriqlar orasidagi kesimlarda esa arm atura beton bilan 
birgalikda qarshilik ko'rsatadi. Yoriqdan uzoqlashgan sari arm a turadagi 
kuchlanish kamayib, betondagi kuchlanish orta boradi, chunki yoriqlar 
orasidagi masofada beton avvalgidek ishlaydi.
I
ll bosqichda armaturadagi kuchlanish vaqtincha qarshilik Rs ga 
tenglashadi va temirbeton elementida zo'riqish N = A Rs bo'lganda sinadi.
4.
Temirbetonning egilishdagi kuchlanish va deformasiyala- 
o ‘qi siqilish zonasi tom on siljiydi. Bu la-bosqich deb belgilanadi.
M azkur bosqichda betonning cho'zilish zonasi ham darzdan xoli
b o 'la d i, zo'riqishlar butun kesim bo 'y icha qabul qilinadi. K uchla- 
n ish la rn i an iqlashda elastik m a te ria lla r q arshilig i form ulasidan
foydalanish mumkin. Bosqichning oxirida to 'sinning cho'zilgan tola
q atlam idag i kuchlanish b eto n n in g c h o 'z ilish d a g i m ustahkam lik
chegarasi Rbl ga tenglashadi. Tem irbeton elem entlarining yorilishga
bardoshligi shu bosqich bo'yicha hisoblanadi.
II bosqichda betonning cho'zilish zonasida yoriqlar paydo bo'ladi, 
yorilgan kesimda betondagi kuchlanish nolga teng deb olinadi. Yoriq bilan 
neytral o'q orasidagi kichkina cho'zilish zonasi hisobga olinmaydi. Siqilish 
zonasida betondagi kuchlanish siqilishdagi mustahkamlik chegarasidan kam 
bo'lib, cho'ziluvchi armaturadagi kuchlanish aw al as ga, bosqich oxirida 
esa Rs ga yaqinlashadi. Bu bosqich konstruksiyalarni chegaraviy holatlarning 
ikkinchi guruhi bo'yicha hisoblashda asosiy bosqich sanaladi.
Kuchlanish va deformasiyalanish holatining II bosqichi armaturadagi 
kuchlanishlarning oquvchanlik chegarasiga yetishi yoki siqilgan zonadagi 
betonda kuchlanishlar miqdorining kamayib borishi bilan tugallanadi.

---

b
o
sq
ic
h
la
ri
:
neytral 
q
a
tl
a
m
; 
2 
- 
yo
ri
q
la
r; 
3 
— 
e
py
ur
al
ar
; 
4 
— 
simm
etr
iy
a 
o
'q
i.

---