1. Texnika xavfsizligi haqida umumiy ma’lumotlar

 
Masofadan boshqarish. Texnologik jarayonlarni masofadan boshqarish 
mehnat xavfsizligi uchun katta ahamiyatga ega, chunki bunda ishchining bevosita 
xavfli zonada bo’lmasligi ta’minlanadi. 
Ishlab chiqarish jarayonining yaqinida insonni bo’lishi qiyin yoki mumkin 
bo’lmaganda jarayonni masofadan boshqarish usuli qo’llaniladi. Bunda 
uskunalarga xizmat qiluvchi ishchining (opyerator) xavfli zonada etarlicha 
masofaga uzoqda bo’lishi ta’minlanadi. 
Masofadan boshqarish zamonaviy chorvachilik komplekslarida (ozuqa 
tayyorlash, gungni chiqarish va boshqalarda), oson alangalanadigan yoki toksik 
moddalar bilan (bo’yoq ishlari, urug’larni zararlash va boshqa.), ishlaganda, bug’li 
quritgichlarda, mevalarni quritish uskunalarida idishlarni bug’lashda va boshqa 
joylarda qo’llaniladi.
O’zining ta’sir etish prinsipi bo’yicha masofadan boshqarishning quyidagi 
sistemalari mavjud: 
1. mexanik; 
2. gidravlik; 
3. pnevmatik; 
4. elektron; 
5. kombinasiyalashgan. 
Mexanik boshqarish uskunalar boshqarish pultidan uncha uzoq bo’lmagan 
masofada joylashganda qo’llaniladi. Agar boshqarish etarlicha uzoqlikdan amalga 
oshirilishikerak bo’lsa boshqarishning boshqa sistemalaridan foydalaniladi. 
Blokirovkalash qurilmalari. Mashina va mexanizmlarni o’ta xavfli 
zonalarida xavfsizlikni oshirish maqsadida to’siqlar bilan birgalikda blokirovkalash 
qurilmalaridan ham foydalaniladi.
Blokirovka - bu mashinalar qismini muayyan 
holatda ushlab turuvchi vositalar va uslublar majmui hisoblanadi. 
Ko’pgina mashina va mexanizmlarda xavfsizlikning texnik vositalari 
kompleks holda ishlatilsada, xavfsizlik to’liq ta’minlanmaydi. CHunki, ko’pgina 

---

baxtsiz hodisalar ishchining e’tiborsizligi yoki xavfsizlik qoidalariga amal 
qilmasligi sababli kelib chiqadi. 
Masalan, har qanday mashina yoki traktorni o’t oldirishda uzatmalar quttisi 
ajratilgan holda bo’lishi shart, aks holda turli ko’rinishdagi kungilsiz voqealar 
sodir bo’lishi mumkin. 
Xuddi shuningdek, mashinalarning aylanuvchi yoxud boshqa xavfli 
zonalardagi himoya kojuxlari ma’lum sabablarga ko’ra echilib so’ngra e’tiborsizlik 
tufayli o’z joyiga o’rnatilmay qolishi ularni ishlash vaqtida ma’lum xavfli 
zonalarini keltirib chiqarish mumkin. Blokirovka qurilmalari ana shunday salbiy 
holatlarini oldini olish maqsadida ishlatiladi va har xil mashina va mexanizmlardan 
foydalanishda xavfsizlikni oshiradi. Masalan, mashina va mexanizmlar 
korpusining himoya kojuxi o’rnatiladigan joyiga maxsus kontaktlar o’rnatilib 
himoya kojuxi echib olinganda kontaktlar elektr ta’minotini uzadi, natijada 
mashina boshqarish pulti orqali qo’shilganda mashina yoki mexanizm ishga 
tushmaydi. Himoya kojuxi joyiga qayta o’rnatilganda kontakt qo’shiladi va elektr 
ta’minoti ulanadi. Ana shu kabi qurilmalarni mashina va traktorlarga o’rnatish 
mumkinki, natijada uzatmalar quttisi qo’shilgan vaqtda ularning dvigatellari o’t 
olmaydi.