1. Texnologik jihozlar haqida asosiy termin va tushunchalar

1.3. O’zbekistonda stanoksozlik taraqqiyoti istiqbollari. 
O’zbekiston respublikasi xududlarida ishlab chiqarishni rivojlantrish va 
ularni boshqaruv yo’nalishi bo’yicha yuqori kasbiy bilimga ega bo’lgan kadrlar 
bilan ta’minlash bilim o’choqlarini asosiy maqsadlaridan biri bo’lib kelmoqda. 
Mashinasozlik ishlab chiqarishining asosiy texnologik jihozlaridan keng 
ko’lamda foydalanishni tashkil etish O’zbekiston respublikasining ishlab 
chiqarishdagi texnik saloxiyatini oshirishga, uning iqtisodiy - moliyaviy 
samaradorligini yuksalishiga olib kelishi mumkin. Chunki mashina detallarining 
yarmidan ko’prog’i metall kesar dastgohlarida zagotovkalardan qirindi ajratish 
orqali tayyorlaniladi. Buni metall kesar dastgohlarisiz amalga oshirishni xayolga 
ham keltirib bo’lmaydi. Shuning uchun ham talabalarda bu dastgohlar 
to’g’risidagi umumiy ma’lumotlarga ega bo’lish, ularni tarkibiy qismlarining 
vazifalari bilan tanishish, dastgohlarni klasslarga ajratilishi, kinematikasi, uzatish 
mexanizmlari, pag’onali va pag’onasiz uzatish tamoillari, uzatish qutisini 
kinematik hisoblash bosqichlari, dastgohlarni gurux va tiplariga qarab kinematik 
taxlillari va mamlakat extiyojiga doir maxsulotlarni ishlab chiqarishda detallarning 
geometrik o’lchamlarini va yuza sifat ko’rsatkichlarini ta’minlash uchun kerakli 
rejimda texnologik ish bajarish uchun sozlash ko’nikmalarini hosil qilish, mansub 
darslikga qo’yilgan maqsad va vazifalardan biri hisoblanadi. 
1.4. Mashinasozlik sohasidagi respublikamizdagi ijtimoiy-iqtisodiy 
islohatlari natijalari, hududiy muammolar va ilm-fan, texnika va 
texnologiya yutuqlari. 
Respublikamizda mashinasozlikni rivojlantrishni asosiy tamoyillari bu 
maxsulot ishlab chiqarishni oshirish, uni sifatini yaxshilash, mexnat sharoitini 
keskin 
yengillashtrish, 
ishlab 
chiqarish 
texnologik 
jarayonlarini 
mexanizatsiyalashtrish,ayniqsa, yakka tartibda va seriyalab ishlab chiqariladigan 
detallarni tayyorlash texnologiyasini takomillashtrish, ularni mashinasozlik 
korxonalariga qo’llanishini jadallashtrish shu kunning dolzarb vazifalaridandir. 
X1X asr o’rtalaridan boshlab Toshkent shaxridagi GKNITB qoshida
traktorning ketingi ko’prigiga mexanik ishlov berish uchun agregat dastgohi 
loyihalangan va uni tayyorlanishi NPO “Texnolog” tomonidan amalga oshirilgan. 
Mamlakatimiz mustaqillikga erishishi bilan Zangiota (Toshkent viloyati) 
gorizontal frezalash va vertikal parmalash dastgohlari hamda Navoiy tog’-

---

jinslarini qayta ishlash korxonasi qoshida RDB NT-250I tipidagi tokarlik 
dastgohlari ishlab chiqarila boshlandi.